Ermenistan gezi notları olarak hazırladığım bu yazıda bir gezi rehberi de olabilecek Ermenistan gezi yorumları, tanıştığım insanlar, gördüklerim ve yaşadıklarım, Ermenistan hakkında bilgi ve yorumlar var. Ermenistan (Hayastan, Armenia) MS 301 yılında dünyanın ilk Hristiyan ülkesi oldu. Kafkasya bölgesinde Avrupa ile Asya’nın arasında, eski bir Sovyet cumhuriyeti olan ülke antik ve zengin bir tarihe ve kültüre sahip. Ülke Diaspora olarak adlandırılan, başka ülkelerde yaşayan geniş bir nüfusa sahip.

 

Ermenistan Hakkında Bilgi

Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan ve İran ile komşu Ermenistan yüzölçümünün yüzde beşini Sevan Gölü (Sevana Lich) oluşturuyor. Dağlık ülkede hem çorak araziler, hem verimli topraklar, hem de ormanlar var. Ermenistan dini inancı Hristiyanlığın Gregoryen mezhebidir.

 

Ermenistan harita
Ermenistan haritası

 

Ülke genel olarak güvenli. En turistik yerleri, tarihi manastırları ve kiliseleri. Tatev, Noravank, Haghartsin, Haghpad ve Geghard gibi manastırlar, doğası çok güzel alanlarda yer alıyor. 3000 yıldan eskiye dayanan tarih ve kültür, antik mimari eserler, gezilecek yerler ve sanatı ile turist ve gezginlerin ilgisini çekiyor. Gürcistan Azerbaycan Ermenistan seyahatime çıkmadan önce evdeki Ermenistan’a dair şeylerden bazılarını gözden geçirdim.

 

Ermenistan gezi
Ermenistan gezi yorumları

 

Ermenistan Gezi Notları

Azerbaycan’da son olarak kaldığım Gence adlı kentten eski bir minibüsle Gürcistan’a döndüm, çünkü Azeri Ermeni sınırı kapalı. Tiflis otobüs terminalinde Erivan minibüsüne çantamı koydum, yarım saat sonra hareket edeceği söylendi, 4 saat sonra etti. Ermenistan’a girişte vizeyi kolayca aldım. Polis rüşvet istedi ama gülerek ve sevimli bir davranışla; ben de gülerek vermeyeceğimi söyledim, sorun yaratmadılar.

 

Ermenistan nasıl gidilir
Ermenistan’a nasıl gidilir?

 

Ermenistan’da minibüsle epeyce yol aldık. Nükleer savaştan çıkmış gibi ıssız, gri, terk edilmiş Sovyet fabrikaları ve kasabalar, bozuk yollar, tek tük insanlar gördüm. Gezi planımın ilk noktası olan Erivan 1.060.000 nüfuslu bir başkent ve Ermenistan’da gezilecek yerler arasında başta geliyor. Ermenistan turu için gitmek şart.

 

Ermenistan ülkesi
Ermenistan gezi yazısı

 

Ermenistan seyahat
Ermenistan seyahati

 

Erivan Minibüsü ve Yolculuk

Minibüs eski ve koltuk araları çok dar, yan durmak zorundayım. Sadece bir Rus yolcu az İngilizce konuşabiliyor. Alaverdi civarında mola verileceğini, yemek siparişinin önceden yapılacağını söyledi. Herkes şoföre ne yemek istediğini söyledi, o da telefon edip siparişi verdi. Ben zaten zor iletişim kurabildiğimiz için konuyu uzatmadan hemen bildiğim şaşlık (şiş kebap) dedim. Varınca yemekler hazır olmak üzereydi. Yol ile dağ kenarındaki küçük bir düzlükte, basit bir aile lokantası.

 

Alaverdi
Alaverdi, Armenia

 

Taksi Macerası

Erivan’a yaklaşırken saat epeyce geç oldu. İneceğimiz yerde taksi veya otobüs olup olmadığını sorup, gideceğim HospitalityClub üyesinin adresini gösterdim. Rus yolcu  beni bir Ermeni adama emanet etti, “o da taksi tutacak, beraber biner, ücreti paylaşırsınız, yardımcı olacak” dedi. Gece vakti bir caddede indik, etrafta kimse yok, adam telefon ederek taksi çağırdı. “Türk?” diye sordu “yes” deyip başımı sallayarak onayladım. Tek diyaloğumuz bu oldu ve bir daha yüzüme bakmadı. Epey bekledik, tedirgin oldum.

 

Sonunda kaçak bir taksi geldi, adam önde, ben arkada yola koyulduk. Epey gittik, şehrin modern merkezi kısmından çıktık, karanlık ve bakımsız sokaklardan geçtik. Taksi ücreti çok tutacak diye düşündüm tabii, ama neyse ki iki kişiyiz. Arka mahallelerde çok yol aldıktan sonra durduk, adamın ailesi sokağa sandalye ve masa koymuş, çay demlemiş bekliyorlardı. Adam para vermeden ve arkasına bile dönmeden indi, “taxi money” dedim ama bakmadı bile.

 

Yapacak bir şey yok gecenin köründe, biz yola devam ettik. Eline adresi verdiğim halde şoför evi bulamıyor. Çok dolaştık. Evinde kalacağım kişiyi arayıp konuşturdum, tarif ediyor ama adam bulamıyor, uluslararası telefon ücreti epey yazdı tabii. En sonunda evi buldu, 20 dolar istedi, 10 dolar verdim, arkamdan bağırırken binaya kendimi attım.

 

Ermenistan gezi yazıları
Ermenistan gezi yorumları

 

Ermenistan Seyahat Notları ve Yorumları

Birlikte yaşayan çift Haşmik ve Mihran yaşadığıma üzüldüler ama üzerinde durmadım, seyahatte olur böyle şeyler. Gece diğer misafirler de dahil seyahatler, Ermenistan, Türkiye, kültürler hakkında konuştuk. Baktım evde Atatürk’ü anlatan İngilizce bir kitap var. Kadın (Haşmik) Atatürk’ü inceleyen, devrimlerini onaylayan biriymiş, “Ermenistan’a da Atatürk gibi bir lider gerek” dedi, Mihran ise sevmiyormuş. Haşmik bir çiçek ismi, Mihran ise ateş demek.

 

Ermenistan gezi yazıları
Ermenistan gezi yazısı

 

Ülkede bir çok kişiyle tanıştım; Haşmik, Mihran, Gohar, Gevorg, Arpine, Armen. Arkadaş olduklarımın hepsi bana çok iyi davrandı ama Ermenistan gezi meleğim Gohar oldu, her konuda yardım etti. Gohar inci anlamına geliyor. Bir gün üniversitede Robert Fisk’in soykırım konulu bir konferansını izledik. Şüphesiz tek Türk bendim. Aşağıda Cumhuriyet Meydanı, Hanrapetutyan Hraparak, Republic Square.

 

Ermenistan gezilecek yerler
Ermenistan’da gezilecek yerler

 

İnsanlar ve Türklere Davranışları

Tanıştığım çoğu Ermeni hayatında ilk kez bir Türk görüyor. “Buraya neden geldiniz?”, “Burada olmaktan korkmuyor musunuz?” gibi sorularla karşılaşıyorum. Korkup korkmadığımı soran mimar çocuğa “hayır korkmuyorum, ben size bir şey yapmadım, siz de bana yapmazsınız” dedim. Aşağıda Ermeni arkadaşlarla fotoğrafımın arka planında onların Ararat olarak adlandırdığı Ağrı Dağı silueti belli belirsiz görünüyor.

 

Ermeniler
Ermeni arkadaşlar

 

Ermeniler ile genelde kaynaşıyoruz. Bir gece 20 kişi barda eğleniyorduk, arkadaşlardan biri barda aşağıdaki yazıyı görüp görmediğimi sordu ve gösterdi: “Burada Türkçe müzik çalınmaz”. Fotoğrafını çekerken garson aniden el işaretiyle bu yasağı protesto ettiğini gösterdi. Tekrar çekecektim, ama “bence böyle daha iyi oldu” deyince vazgeçtim. Bu sadece tek yerde var, genel bir durum değil. Bir çok Ermeni Türk müziği seviyor ve dinliyor.

 

Ermenistan gezi yorumları
Ermenistan gezisi ve gece hayatı

 

Türkiye’nin doğusundan “Batı Ermenistan” diye söz ediyorlar ve bir kısmı buraların bir gün geri alınacağından emin. Kitapçıdayken eserleri Ermeniceye çevrilen Orhan Pamuk ile ilgili ne düşündüğünü söyledi bir adam: “Ben Türkleri okumam. Dedemi ve ninemi öldürdüler, ben asla Türkleri okumam”.

 

Ermenistan gezi yorumları
Ermenistan gezisi

 

Bir gece barda masada İngilizce bilmeyen iki Ermeni arkadaşın konuşmalarını, Gohar bana çaktırmadan çevirdi:

 

– Biliyor musun bu Türkmüş?

– Kaç gündür beraber gezip görüşüyoruz, iyi birisi, Türkiyeli olabilir ama Türk değildir.

– Ben de öyle sanıp özellikle sordum, Türkmüş.

 

Ermeniler Türkler
Ermeniler ve Türk gezgin Çelebi Alper

 

Bu diyaloğu hiç unutmayacağım. Gecenin sonlarına doğru ikisi de bana sarılıyorlardı. Gohar söylediklerini bu kez gizlemeden çevirdi: “Sen Türksün ve iyisin”.

 

Bir sonraki Ermenistan gezi yazımda başkent var: Erivan Gezi Notları

58 YORUMLAR

  1. Ermenistan’da iş amaçlı ben de bir hafta bulundum. Tercümanım benim gibi jeoloji mühendisi olan bir genç bayandı. Ailesi ve çevresi ona nasıl bir Türkle beraber geziyorsun, seni her an öldürebilir dese de bu ülkede herhangi bir sıkıntı yaşamadım. Ancak hemen hepsi bir gün Batı Ermenistan’ı (Doğu Anadolu) alacaklarını düşünüyorlar. Yolları, fabrikaları çok kötü, Sovyet döneminden kalma.Ülke batıdan Türkiye, doğudan da Azerbaycan’ın ablukası altında. Bir gezginin mutlak görmesi gerektiğini düşünüyorum. Ülkede Türkçe bilen epey Türkiye göçmeni bulunuyor.

  2. Şu bir gerçek ki ölümler olmuştur ancak buna soykırım denilmez. Her şeyden evvel ilk çeteleri kurup baskınlar yapanlar kendileriydi. Hatta anasının karnından daha doğmamış bebeğin cenini koparıp ve bunu da elinde tutarak dönemin Fransız gazetesinde yayınlatan işbu yine Ermenileri düşünecek olursak sanırım aslında onların bizlere vahşi bir soykırım yaptığını da söylemek pek yanlış olmayacaktır bu gibi noktalarda. En son olarak ise gönül isterdi ki bunların hiç biri olmasın ancak hem bizim tarafımızca da hem onlar tarafınca da ölümler bizim topraklarımızda yaşandı. Anladığım kadarıyla onlar gelecek nesil, çocuklarını nefret söylemleriyle büyütüyorlar. Ama bu böyle devam ederse iki millet hiç bir yol alamaz, olduğumuz yerde sayar dururuz. Zaten dış politikamıza da baktığımızda bunu söylemek yanlış olmayacak. Umarım bunlar zamanla doğru adımlarla aşılır ve birbirimizin ülkesine geçmişimizi ardımızda bırakarak ve saygı da göstererek girip çıkabiliriz.

  3. Sonunda beklediğim gezi. İki Ermeninin arasında geçen diyalog bence de çok etkileyici, bir Türk ‘ün iyi bir insan olabileceğine ihtimal bile verilmiyor orada demek ki. Devamını merakla bekliyorum.

  4. Ben 2012 yılında kendi aracımla gittim, Ermenistan’a bir kişi dışında bir tatsızlık yaşamadım. Hatta kaldığım otelin sahibi çok iyi türkçe biliyordu, çok yardımcı oldu diyebilirim. Ermenistan için benim yourumum; Trabzon denilince aklımıza yaşam tarzı trabzonspor olmuş bir halk geliyorsa, Ermenistan için de soykırım gelmeli. Bütün hayatlarını bunun üzerine kurmuşlar…

    • Size katılıyorum. Ülkelerin “milli mesele”leri olur ya, örneğin bizde 4-5 tane vardır, Ermenistan’da mili mesele sadece soykırım. İnsan her yerde iyidir, yeter ki anlayışlı ve açık görüşlü olsun. Ben Ermenistan’ı beğendim.

  5. Merhabalar. Bir Ermeni tarihçisi olarak yazınızı ilgiyle okudum. Oradaki sosyal yapıyı, gençlerin sosyal imkânlarını ve Türklere, geçmişe bakış açılarını biraz daha yansıtırsanız çok sevinirim 🙂 şimdiden teşekkürler iyi gezmeler kendinize dikkat edin.

  6. Erivan’da hiç unutmam, Sırf Türkçe konuşmasını biliyor diye bir teyzeden kaliteli diye bir terlik almıştım. 2 saat sonra yırtılmıştı 🙂
    Ayrıca tek camisinde şiilerle baya bir muhabbet şansım oldu 🙂

  7. Yazılarınızı beğeniyle takip ediyorum, burada da güzel bir yazı kaleme almışssınız. Kuzey Kore hakkında verdiğiniz bilgiler harika, özellikle.

  8. Merhaba, ben hanimla beraber arabayla gurcistandan ermenistana sevan golune ordanda turkiyeye gidecegiz, fikrinizi almak istiyorum. Yardiminiza tesekkur ederim, saygilarimla. Vartan

    • Merhaba Vartan Bey. Ben araba kullanmayı bilmem, hiç otomobille gezmedim ama Ermenistan ve Gürcistan’a tek ve ailece kendi arabalarıyla gidip gezenler var. Henüz sorun yaşayan duymadım. Karayolları Türkiye’dekinden daha eski ve dardır ve ona göre daha yavaş gidiliyor, şehirlerarası yolculuklar biraz daha uzun sürüyor. Bence iyi bir plan. Sorularınız olursa ben ve burada okurlarım yanıtlamaya çalışırız. Saygılar.

      • gidin gezin .bu arada benim kafasi kesildikden sonra yakilan annemin mezarinada gidersiniz amma tabii nerden bulacaksiniz mezari mezari bile yokdur qaribimin.gidin gezin bol bol

  9. Doğu Anadolu’ya Batı Ermenistan diyorlar fakat nüfus verileri gösteriyor ki Ermenistan arazisi Erivan dahil 100-150 yıl öncesine kadar %75-80lik kesimi Türkmüş. Ve her Azerbaycanlı da Ermeniler’in Doğu Ermenistan dediği Ermenistan toprakları ve Karabağ’ı Batı Azerbaycan olarak görür ve bir gün geri alacağını düşünür. Üç tarafı Türklerle kaplı (Türkiye, Azerbaycan, Güney Azerbaycan[İran]) bir ülkede uç noktada Türk düşmanlığı yapmaları bence çok kötü sonuçlar doğurabilir kendileri için

    • Merhaba. Ben Ermenistan’a gittiğimde hususi (yeşil) pasaportla kara sınırında kolayca vize alınabiliyordu, ama şimdi yeşile sınırda vize vermiyorlar, normal pasaporta veriyorlar. Yeşil için önceden almak gerekiyor. Gürcistan Azerbaycan Ermenistan Seyahati adlı yazımda vize bilgisi ve başvuru bağlantısı var.

      • Merhaba Alper,

        Annem ve babam için (ikisinde de yeşil pasaport var) e-vize başvurusu yaptık, direkt reddedildi. Hiçbir açıklama olmadan. Ermenistan Dışişleri Bak. yazıp red sebebini sordum kibarca, gelen cevabı ekliyorum:

        Dear Onur,

        The E-VISA applications were declined, because citizens of Turkey holding OFFICIAL PASSPORTS need to have an INVITATION to apply for the visa.

        Invitations

        Invitations can be submitted to the Ministry of Foreign Affairs by

        a) legal entities registered in Armenia

        b) authorities of Armenia and diplomatic representations or international organizations or their representatives (physical persons submit invitation to the Passport and Visa Department of the Police).

        Invitation must be submitted by a person (legal entity), who is interested in the applicant’s visit to Armenia.

        Citizens of Turkey holding OFFICIAL PASSPORTS are NOT ELIGIBLE to apply for E-VISA and CANNOT obtain the visa upon arrival in Armenia.

        If you need any further assistance or have questions regarding your visit to Armenia, please do not hesitate to contact us.

        Sincerely,

        • Merhaba. Ne yazık ki yeşil, gri ve siyah pasaport sahipleri artık Ermenistan vizesini gümrük kapılarında ve elektronik ortamda alamıyor. Davet zorunluluğu da koymuşlar. Bilgi için teşekkürler.

  10. Merhaba ben 1 şubatta tiflisten alaverdiye minibüsüyle günübirlik geçeceğim,alaverdi kışın ıssız olur mu yani ıssız bir yer gibi sizce nasıldı birde pasaportumdaki ermenistan vizesi diğer ülkelere girerken sorun çıkartır mı?kapıda vizede sorun çıkartırlar mı

    • Merhaba. Alaverdi küçük bir şehir ama ıssız olmaz merak etmeyin. Ermenistan vizeli bir Türk pasaportu Azerbaycan sınırında sorun olabiliyor. Bu nedenle gitmeye niyetiniz varsa önce Azerbaycan, sonra Ermenistan’a gitmenizi öneriyorum.

  11. Teşekkür ederim peki tiflisten vanadzor minibüsle kaç saat sürmüştü birde erivan otobüsü alaverdi ve vanadzordan direk geçiyor mu ?

  12. Biraz kalbim kırıldı okurken ama türkiyeli ermenileri anlamış oldum az çok.hrank dink’in askerlikte yaşadıkları geldi aklıma.sonra bunu büyük britanyadaki milletlerin neden yaşamadığını düşündüm çok basit şeylerle gönül kırıyoruz.ortadoğu ağzına kadar acı dolu bir bölge.

  13. BAREV ALPER BEY ERMENİSTAN’A 2006 DAN BERİ GİDİYORUM AMA HİÇ BİR KOTU DAVRANISLARINI GÖRMEDİM ORDA ÇOK İYİ ARKADAŞLAR EDİNDİM HATTA AİLE DOSTUM OLDULAR TABİ İÇLERİNDE AŞIRI MİLLİYETÇİLER DE VAR AMA TÜRK OLUP OLMAMAN ONEMLI DEGIL ONLAR İÇİN ONLAR İÇİN ÖNCE İNSAN OLMANIZ ÖNEMLİ ERİVAN COK GÜZEL BIR YER IYI GEZILER.

  14. Selamlar. Keyifle okuduğum bir seyahat yazısı, detaylı olmasa da Ermenistan hakkında hiç bir bilgiye sahip olmayana bana iyi yönde katkıda bulundunuz. Temmuz ayının başlarında iki fotoğrafçı ve bir yazar arkadaşımla ”kısmi” Avrupa Birliği katkısıyla gerçekleştirmeyi düşündüğümüz Ermenistan, Ermenistan el sanatları ve ortak kültür değerlerimizi içeren projemizle umarım biz de Türk \ Ermeni halkları kaynaşmasına bir nebze de olsa katkıda bulunuruz.

  15. Ben Tiflis üzerinden kendi arabamla gittim Ermenistan’a. Giderken sınırda vize aldım toplamda 20 dk surdu. Yollar Türkiye ile kiyaslarsak kotu ama asfalt. Bir tane bile polis durdurmadı Gurcu polis gibi değiller. Bir hatan yoksa kimse sana karismaz. 4 gun kaldim kisacasi hicbir sorun yasamadim. Özellikle Sevan Gölü kiyisinda balik yemenizi tavsiye ederim.

  16. Bu ırkçılık ve nefretle dolup taşan ülkeyi ben de çok merak ediyorum aslında fakat kesinlikle gitmeye cesaret edemem herhalde. Sizi tebrik ederim. Güzel inceleme yazısı olmuş.

    Ben ülkemde bir ermeni ile karşılaşsam, herhangi başka bir ülkenin vatandaşına karşı ne hissedersem ondan fazlası veya eksiği olmaz. Ama malesef onlarda bu yok. Bize karşı ne kadar önyargılı olduklarını gözler önüne sermiş ve bunu başarılı şekilde yoketmişsiniz. Sistematik biçimde insanların fikirlerinin ve hislerinin ne kadar körleştirilebildiğinin de en güzel kanıtı aynı zamanda.

    • Ermenistan yazıma ilginize teşekkür ederim. Ermenistan’a gitmekten çekinmenize gerek yok, son zamanlarda birçok Türk gezgin seyahat ediyor ve sorunsuz dönüyor. İlginç bir deneyim olur. Selamlar.

  17. Haziran sonu gittim Erivan harika bir şehir asla güvenlik problemi yok! Güvenlik problemi yaşama ihtimaliniz az. olur da yaşarsanız ben Türk Ermenisiyim deyip kolayca sıyrılabilirsiniz.:) Erivan’dan Ağrı dağına bakmak seks yapmak kadar zevkli. 🙂

  18. Merhabalar Ermenistan’a uçak bileti aldım normal bordo pasaportum var oradaki havaalanından vize alabilir miyiz? Şimdiden teşekkürler herkese iyi yolculuklar diliyorum.

    • Merhaba Melih Bey. Evet, normal TC pasaportunuzla Erivan Zvartnots Uluslararası Havalimanı’nda Ermenistan vizesi kolayca alabilirsiniz. Seyahat izlenimlerinizi burada paylaşırsanız memnun olurum, gideceklere bilgi olur. İyi yolculuklar.

  19. mrblar bu yaz ermenistana gitmeyi planlıyoruz.. benim eşimin yeşil pasaportu var nasıl bir yol izlememiz gerekir… vize verilmeme olasıllığı var mı

    • Merhaba. Normal bordo pasaportlular Ermenistan’a giriş yapacakları sınır kapısında Ermensiatan vizesi alabiliyorlar. Ama yeşil (hususi), hizmet ve diplomatik pasaport sahibi Türk vatandaşları ise sınırda vize alamayıp, Ermenistan’a seyahat etmeden önce ülkenin diplomatik temsilciliklerinden mutlaka vize almaları gerekiyor. Ben yeşille rahatça kapıda vize almıştım ama bir süre önce değişti. İnternet üzerinden vize başvuru formu, Gürcistan Azerbaycan Ermenistan Seyahati adlı bir önceki yazımda var. Vize alamayan henüz duymadım.

  20. Merhaba Alper bey hala pasaportta ermeni damgası olması Azerbaycan’a giriş için sorun oluşturuyor mu ? Gezgin olarak iki ülkeye de gitmek istiyorum ama ermenistan sonrası azerbaycan’a girişte pasaportun üstünün çizilmesinden veya sorun çıkarmalarından korkuyorum.

    • Merhaba. Ermenistan ile savaş durumu nedeniyle, Ermenistan Cumhuriyeti vatandaşları ve diğer Ermeni kökenli ve Ermeni asıllı yabancı ülke vatandaşlarının Azerbaycan Cumhuriyeti’ne girişi yasak. Ayrıca eğer bir kişinin pasaportunda Dağlık Karabağ vizesi, damgası ya da oraya seyahat ile herhangi bir kanıt var ise, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne girişi kalıcı olarak yasaklanır ve “persona non grata” (istenmeyen adam) listesine dahil edilir.

      Azerbaycan’ın şu anda Ermenistan damgalı pasaport sahiplerini ülkeye kabul edip etmeme konusunda resmi bir açıklaması yok, 0 212 325 80 42-45 telefon numaralarından Azerbaycan İstanbul Başkonsolosluğunu arayıp bilgi almanızı tavsiye ederim.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz