İsviçre veya resmi adıyla İsviçre Konfederasyonu, federal yönetimlerin merkezi Bern ile birlikte 26 kantondan oluşan federal bir cumhuriyet. Fransızca adı Suisse, Almanca Schweiz, İtalyanca Svizzera, Romanşça Svizra, İngilizce Switzerland. Bu yazıda İsviçre hakkında bilgi, başkenti, şehirleri, ekonomisi, yemekleri, konumu, haritası, dili, nüfusu, halkı, yüz ölçümü, yaşam, eğitim, kültür, mutfak, gelenekler ve ülke hakkında ilginç bilgiler var. Çikolatası ve saatleriyle ünlü bu zengin ülkenin pullarında Latince adı Helvetica yazdığı için, çocukken pul koleksiyonumdakilerin hangi ülkeden oluğunu anlamamıştım.

İsviçre Hakkında İlginç Bilgiler
- Huzurlu ama silahlı bir ülke. Nüfusun yarısı kadar silah var.
- Nüfusun %23’ü yabancı.
- 4 resmi dili var.
- Yaşam kalitesi en yüksek ülkeler arasında.
- 3000 metreden yüksek 208 tane dağ var.
- Nükleer savaşta tüm nüfusu barındırabilecek kadar sığınak var.
- Ana ihraç malı ve ekonomik ürünü çikolata.
- Bir öğretmenin yıllık geliri 120.000 ABD Doları.
- Başkenti yok.
- Meşhur İsviçre çakısının sadece tirbuşon kısmı Japonya malı.
- İsviçre bayrağı dikdörtgen değil kare.

İsviçre Nerede? Konumu ve Haritası
Batı Avrupa’da bulunan ülkenin kuzey sınırında Almanya, batısında Fransa, güneyinde İtalya, doğusunda Avusturya ile Lihtenştayn yer alıyor. Yüz ölçümü 41.285 km² olan dağlık ülke, İsviçre Platosu, Alpler ve Jura Dağları üzerinde yer alıyor ve denize kıyısı yok. Topraklarının çoğunu Alp Dağları kaplıyor.

İsviçre Hakkında Bilgi
Ülkenin CH kısaltmasının kökeni, Latince adı Confoederatio Helvetica. Konfederasyonun uzun bir tarafsızlık tarihi var; 1815 yılından bu yana herhangi bir savaşa katılmadı, 2002 yılına kadar Birleşmiş Milletler’e bile üye olmadı. Etkin bir dış politika yürütüyor ve dünya çapında barış girişimlerine katılıyor. Aynı zamanda Kızılhaç’ın doğduğu ülke ve ikinci büyük BM merkezi Milletler Sarayı da dahil olmak üzere Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, Milletler Cemiyeti, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), Mülteciler İçin Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Ekonomik Forumu, UEFA, FIFA, Uluslararası Olimpiyat Komitesi gibi çok sayıda uluslararası organizasyonun ev sahibi.

Avrupa Serbest Ticaret Birliğinin kurucu üyelerinden ve Schengen Bölgesinin bir parçası olmasına rağmen, Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanı üyesi değil. Ülke yönetimi UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ve Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi Sözleşmesi’ni imzaladı.

Switzerland kişi başına düşen yerli ürün bakımından dünyadaki en zengin ülkelerden biri ve her bir yetişkin vatandaş başına düşen en yüksek mal varlığına sahip. Zürih ve Cenevre sırasıyla dünyadaki ikinci ve sekizinci yaşam kalitesine sahip şehirler. Nominal GSYİH bakımından dünyanın on dokuzuncu, satın alma gücü paritesine göre otuz altıncı büyük ekonomisine sahip. Malların ihracatında dünyada yirminci, ithalatında on sekizinci sırada.

İsviçre’de Yaşam
İsviçre’de yaşam kalitesi çok yüksek ama bunun bir bedeli var. Ülkede yaşayan herkesin bir özel sigorta şirketinden ve sağlık sigortası veren kuruluşlardan bir evrensel sağlık sigortası yaptırması zorunlu. Sistemin maliyeti yüksek oranlarda olmasına rağmen, sağlık hizmetleri bakımından Avrupa ülkelerinin en iyilerinden. 2006 yılı araştırmalarına göre yaşam beklentisi kadınlar için 84, erkekler için 79 yıl. GSYİH (Gayrisafi Yurt İçi Hasıla) harcamalarının %11.5’i sağlık harcamalarına gidiyor. Yaşlanan nüfus ve yeni sağlık teknolojileri ile sağlık harcamaları muhtemelen artmaya devam edecek.

Kentlerde yaşamın temposu diğer Avrupa şehirlerinden yavaş. Dükkanlar erken kapanıyor, barların çoğu hafta içi boş oluyor, gece toplu taşıma çok az. İsviçre halkı sessiz yaşamı seviyor. Kiralar çok yüksek ama eski daireler bile bakımlı ve rahat.

Nüfusun büyük bir kısmı şehirlerde yaşıyor. Svizzera sadece 70 yıl içerisinde kırsal bir ülkeden kentsel bir ülkeye dönüştü. 1935 yılından itibaren gerçekleşen kentsel gelişim önceki 2000 yıl süresince gerçekleşen gelişimin toplamıyla aynı seviyede. Bu kentleşme sadece İsviçre platolarında değil, aynı zamanda Jura ve Alp Dağları’nın eteklerinde de gerçekleşti. Bunda hızla büyüyen şirketlerin toprak kullanımının rolü var. 21. yüzyılın başlangıcında nüfus kentsel alanlarda, kırsal alanlardan çok daha fazla artış gösterdi. Ancak son yıllarda şehirlerden uzaklaşma şeklinde yeni bir eğilimin ortaya çıkmakta olduğu da görülüyor.

Aile ve ev yaşamı yirminci yüzyılın ortasından günümüze çok değişti. Boşanma oranı dört katına çıktı. Boşanmaların artması ve yaşlanan nüfusla birlikte ailece yaşanan evlerin sayısı azaldı.
Eğitim

İlkokulun bitiminden sonra (veya ortaokula başladıklarında) öğrenciler kapasitelerine göre birkaç gruba (genellikle A, B, C olarak üç gruba) ayrılıyorlar. En hızlı öğrenenler daha ileri seviyedeki sınıflar ve matura (lise bitirme ve üniversite giriş sınavı) için hazırlanırken, diğerleri daha yavaş bir eğitimle ihtiyaçlarına en uygun mesleklere göre yönlendiriliyorlar.

İsviçre’de 12 üniversite var. Bunların onu kantonlar seviyesinde destekleniyor ve genellikle teknik olmayan alanlarda eğitim öğretim veriyorlar. İsviçre’deki ilk üniversite Basel Üniversitesi. 1460’ta tıp fakültesi ile birlikte kurulan üniversite, geleneksel olarak kimya ve tıp araştırmaları konusunda uzman. İsviçre’nin en büyük üniversitesi 25 bin öğrencisi olan Zürih Üniversitesi. Federal hükumet tarafından finanse edilen iki enstitü var: Zürih’te bulunan ETH Zürich ile Lozan’da bulunan EPFL. Her iki enstitü de bilim dünyasında uluslararası üne sahip. ETH Zürih Üniversitesi genellikle kıta Avrupa’sındaki en iyi üniversite olarak kabul ediliyor.

Bu üniversitelerin dışında çok sayıda uygulamalı bilimler üniversitesi bulunuyor. Yönetim ve işletme gibi alanlarda St. Gallen Üniversitesi ile Lozan’daki International Institute for Management Development ülkenin başta gelen okulları olup, uluslararası bir üne de sahipler. İsviçre yüksek öğrenim düzeyinde yabancı öğrenci oranı açısından Avustralya’dan sonra ikinci sırada geliyor.
Kültür
İsviçre kültürü komşularından çok etkilendiyse de yıllar boyunca önemli bölgesel farklılıklar gösteren ama kendine özgü bir kültür oluştu. Özel olarak Fransızca konuşulan bölgeler Fransa’ya, Almanca konuşulan bölgeler Almanya’ya ve İtalyanca konuşulan bölgeler de İtalya’ya, ülkelerindeki diğer bölgelerden daha yakınlar. İsviçre’deki güçlü bölgecilik nedeniyle homojen bir İsviçre kültüründen söz etmek pek mümkün değil.

Kültürel olarak aktif olan birçok İsviçreli, ülkelerindeki kısıtlı olanaklar nedeniyle yurt dışına çıkmayı tercih ediyor. Öte yandan İsviçre’nin tarafsızlığı, yüksek maaşlar ve düşük vergi oranları da tüm dünyadan birçok yaratıcı insanı bu ülkeye çekiyor. Savaş zamanlarında siyasi sığınma geleneği birçok sanatçının bu ülkeye gelmesinde yardımcı olurken, günümüzde bunu düşük vergi oranları sağlıyor.

İsviçre çok dillilik, kültürel çeşitlilik, kurumları ve İkinci Dünya Savaşı sonrası ekonomik başarısı nedenleriyle kendini “özel durum” (Sonderfall) olarak görüyor. Politik ve kurumsal bazı alışılmışın dışında özellikleri hala olsa da, günlük yaşamdaki hızlı modernleşme ülkenin alışkanlıkları, mutfağı ve kültürüne yansıyarak değişime neden oldu.
Gelenekler
Gelenekler İsviçre kültürünün çok katmanlı yapısının bir parçası. Halk kültürünün bir parçası olarak gelenekler oldukça dağınık yerel ve bölgesel bir yapıya sahip. Ancak Karnavallar, Paskalya ve Noel kutlamaları gibi bazı durumlar bu fazla yerelliği aşarak ulusal ölçekte kutlanıyor. Basel Karnavalı ve Luzern Karnavalı gibi karnavallarda müzik, dans ve halk şiirleri çok çeşitli biçimlerde sergileniyor. İsviçre’deki geleneksel kutlamaların bazıları Luzern Karnavalı, Unspunnen taş fırlatma yarışması, Sechseläuten ve Fête des Vignerons.

İsviçre Mutfağı ve Yemekleri
İsviçre mutfağı çok çeşitli bir yemek kültürüne sahip. Fondü, raklet ve rösti gibi bazı İsviçre yemekleri ülke genelinde yense de, her bölgenin, yörenin iklimine ve kültürel farklılıklarına göre değişik yemekleri de var. Geleneksel İsviçre mutfağı diğer Avrupa ülkelerinin mutfaklarına benziyor, Gruyeres ve Emmental vadilerinde tamamen yöresel olan süt ürünleri, peynirler üretiliyor. Bu tür mutfak ürünleri İsviçre’nin batısında oldukça fazla çeşitler içeriyor.

Çikolata 18. yüzyıldan beri İsviçre’de üretiliyor. 19. yüzyılın sonlarında temperleme (ön kristalleştirme) gibi birçok teknolojik tekniğin gelişmesi ile İsviçre çikolatasının kalitesi arttı ve dünya çapında oldukça büyük bir ün kazandı. Ayrıca Daniel Peter tarafından 1875 yılında çok büyük bir atılım yapılarak sütlü çikolata icat edildi. Dünya çapında İsviçre en çok çikolata tüketen ülke.

İsviçre’de en ünlü ve yaygın alkollü içki şarap. Ülke toprak, hava, rakım ve ışık zenginliği sebebi ile üzüm çeşitliliğinde oldukça zengin. İsviçre şarabı, özellikle beyaz şaraplar Valais ve Vaud şarapları, Cenevre ve Ticino’da üretiliyor. Üzüm bağları, Roma döneminden beri dünya çapında meşhur. En yaygın üzüm çeşitleri Chasselas (Valais Fendant) ve Pinot Noir. Merlot, Ticino’da üretilen en ünlü üzüm ve şarap çeşidi.

İsviçre yemekleri ve mutfağı önemli kültürel ve bölgesel çeşitliliklerden etkilendi. Alpler’de peynir yemekleri geleneksel ve yaygın tüketiliyor. Milli yemek fondü (fondue neuchâteloise), eritme emmental peyniri, gravyer (gruyere) peyniri ve şarap karışımına kübik ekmek parçaları batırılarak yeniyor.

Dünyaca ünlü İsviçre yemeği raklet (raclette), peynirin ateşte eritilip tabağa patates ve ekmeğin yanına kazınarak konup yenmesiyle tüketiliyor. Raklet peynirinin eritilmesi için yapılan modern masa üstü elektrikli raklet makinelerinin 2-4-6-8 kişilik çeşitleri var. Kesilen peynir kalıpları raklet makinesinin içindeki küçük küreklere konuyor, eriyen peynir, haşlanmış patates, soğan, kurutulmuş et, mantar veya jambon üzerine dökülerek yeniyor.

Çikolatanın yanı sıra leckerli adlı baharatlı, jöleli ballı kekleri de meşhur. Alman etkili bölgenin sevilen yemekleri rösti (kızarmış rendelenmiş patates), sosis ve sauerkraut (Alman usulü lahana turşusu). Diğer meşhur İsviçre yemekleri zürcher eintopf (Zürih tarzı dana yahni) ve zander (uzun levrek balığı). Yöresel Sankt Gallen domuz sosis ve sucukları (bratwurst), maisgold gibi çeşitli şarapları ve mısır birası var.
İsviçre Nüfusu, Dili, Halkı
Nüfusu 8.509.000 kişiden oluşan İsviçre halkı çoğunlukla en büyük şehirlerin bulunduğu platoda yoğunlaşıyor. İsviçre dil ve kültür açısından dört ana bölgeye ayrılabilir: Almanca, Fransızca, İtalyanca konuşulan bölgeler ve Romanşça konuşulan vadiler. Bu nedenle, çoğunluğunun Almanca konuşmasına rağmen ortak etnik ya da ortak dile bağlı bir ulusal kimliği yok.

Ülkeye duyulan bağlılık duygusunun kaynağı ortak tarihsel zemin, federalizm ve doğrudan demokrasi gibi paylaşılan değerler ve kendini “Alplerde yaşayanlar” olarak tanımlama üzerine kurulu. Konfederasyonun kurulması geleneksel olarak 1 Ağustos 1291 olarak kabul ediliyor ve her yıl dönümünde İsviçre Ulusal Günü kutlanıyor.


İsviçre nüfusunun %23.3’ü yabancılar olup bu konuda dünyada ilk sıralarda yer alıyor. Ülkede yaşayan yabancıların geldikleri ülkeler %64 AB ve EFTA ülkeleri, %15.6 İtalya, %15.2 Almanya, %12.7 Portekiz, %5.6 Fransa, %5.3 Sırbistan, %3.8 Türkiye, %3.7 İspanya, %2 Avusturya, %6.3 Asya ülkeleri.

İsviçre Şehirleri ve Başkenti
İsviçre şehirleri arasında iki küresel kent ve ekonomik merkez olan Zürih ve Cenevre en önemlileri. Başkenti Bern olarak bilinse de aslında başkenti yok, ama önemli kurumlarının toplandığı Bern için de facto başkent denebilir. İsviçre şehirleri, bulundukları kantonlar ve nüfusları aşağıda.

Şehir | Kanton | Nüfus |
Zürih | Zürih | 409,241 |
Cenevre | Cenevre | 198,979 |
Basel | Basel-Stadt | 177,275 |
Lozan | Vaud | 137,810 |
Bern | Bern | 133,798 |
Winterthur | Zürih | 110,912 |
Lucerne | Luzern | 81,401 |
St. Gallen | St. Gallen | 75,522 |
Lugano | Ticino | 63,932 |
Biel | Bern | 54,640 |
Thun | Bern | 43,743 |
Köniz | Bern | 41,507 |
Doğrudan demokrasi
Glarus kantonunda doğrudan demokrasinin en eski biçimin uygulanıyor. Meydana toplanan ve oy hakkı olan vatandaşlar ellerindeki kartlarla oy kullanıyorlar. Doğrudan demokrasinin bu biçimi Glarus dışında sadece Appenzell Innerrhoden kantonunda uygulanıyor.

Federal anayasanın 1848 yılında uygulanmaya başlamasından bu yana Schweiz dünya üzerinde eşi benzeri olmayan bir hükumet sistemi olan doğrudan demokrasiye ev sahipliği yapıyor. Parlamenter demokrasinin vazgeçilmez unsurları olan meclis ve konseyler de bulunduğu için bazen bu sistem yarı-doğrudan demokratik sistem olarak da adlandırılıyor. İsviçre doğrudan demokrasisinin federal düzeydeki araçları halkın hakları denilen anayasal girişim ve referandum. Kanton ve belediye düzeyinde de bu araçlar daha geniş ve farklı olarak uygulanıyor.

Meclis tarafından onaylanmış bir yasanın geçerliliğini sorgulamak isteyen bir grup yurttaş eğer yasanın çıkmasından sonraki 100 gün içinde yasaya karşı 50.000 imza toplayabilirlerse federal bir referandum isteğinde bulunabiliyorlar. Bu durumda yasanın kabulü ya da reddi için ulusal düzeyde ve basit çoğunluk ile karar verilen bir oylama yapılıyor. Federal bir yasaya karşı sekiz kanton birleşerek de referandum isteğinde bulunabiliyor.

Vatandaşlar bir anayasa değişikliği için 18 aylık bir süre içinde destekleyen 100.000 imzaya ulaşabilirlerse federal anayasal girişim ile ulusal oylamaya gidebiliyorlar. Meclis anayasal değişiklik isteğini tamamlayıcı olarak karşı öneri getirebiliyor ve seçmenler her iki önerinin kabulü durumunda seçeneklerini oy pusulalarında işaretliyorlar. Anayasal değişiklikleri için, ister meclis tarafından getirilmiş, ister anayasal girişimle sunulmuş olsun, kabul edilmesi için hem ulusal düzeydeki oylamanın sonucunun çoğunluğu hem de kantonların sonuçlarının çoğunluğu olmak üzere çifte çoğunluk gerekiyor.
İsviçre Ekonomisi
Kararlı ve zengin bir pazar ekonomisine sahip olan Switzerland, kişi başı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve büyük Avrupa ekonomilerinin önünde yer alırken, alım gücü paritesinde onuncu sırada geliyor. 20. yüzyılın çok önemli bir döneminde açık ara ile Avrupa’nın en refah ülkesi olan İsviçre 1990’lardan beri ağır bir büyüme dönemine girdi ve 2005’e gelindiğinde kişi başına GSYİH’da nüfusu bir milyondan büyük Avrupa ülkeleri arasında İrlanda, Danimarka ve Norveç’in ardından dördüncülüğe düştü ve satın alma paritesine göre de onunculuğa geriledi. Buna karşın İsviçre’de kişi başına düşen milli gelir 80.000 dolar düzeyinde olup, 35.000 dolar civarındaki AB ortalamasının oldukça üstünde. İşsizlik oranı % 3.2. İsviçre Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üyesi.

İsviçre ekonomisinin en büyük sektörü % 73’lük oranı ile hizmet sektörü. Bankacılık, sigortacılık, turizm ve ticaret ekonominin en önemli kalemleri. Toplam ihracatın üçte biri banka, sigorta, turizm ve uluslararası organizasyonlar gibi alanlara ait. Ekonominin yüzde 23’ünü ise sanayi sektörü oluşturuyor. Sanayi en çok kimya endüstrisi, sağlık ve ilaç sektörü, bilimsel ve hassas ölçüm araçları ve müzik aletleri gibi alanlarda gelişmiş. En büyük ihraç ürünleri kimyasal ürünler (ihracatının % 34’ü), makine/elektronik aletler (ihracatını % 20.9’u) ve hassas ölçüm araçları ve saatler (ihracatının % 16.9’u). Tarım sektörü ise ekonomide sadece % 4 gibi bir oranı oluşturuyor. Buna karşın yüksek kaliteli tarım ürünleri yetiştiriliyor.

Schweiz birçok çok uluslu şirkete de sahipliği yapıyor. Gelirleri bakımından ülkenin en büyük şirketleri; Glencore, Gunvor, Nestlé, Novartis, Hoffmann-La Roche, ABB, Mercuria Enerji Grubu ve Adecco sayılabilir. Ayrıca UBS AG, Zürih Sigorta Grubu, Credit Suisse, Barry Callebaut, Swiss Re, Tetra Pak ve Swatch Grup da diğer önemli şirketlerden. İsviçre ekonomisi dünyanın en güçlü ekonomilerinden biri kabul ediliyor.
Suisse, tüm dünyada gelişmiş bankacılık sistemi ile tanınıyor. Ülkede toplam 385 banka faaliyet gösteriyor. Tümü uluslararası bankacılık sistemine göre çalışan bankalar, dünyanın her yerinden çok sayıda müşteriye hizmet ediyor ve gizlilik ilkesini esas alıyorlar. Ülkedeki tüm bankacılık faaliyetlerinin yüzde 50’den fazlası iki bankanın, UBS AG ve Credit Suisse’in kontrolü altında.
Yazın harika abi İsveç Norveç Danimarka İsviçre bunlardan hangisi iyi?
İsviçre hakkında bilgi yazıma ilginize teşekkürler. Dört ülke de çok güzel, ama en güzelleri kesinlikle Norveç.
teşekkür ederim
Elinize sağlık. Gayet yerinde detaylarla çok güzel bir tanıtım olmuş. Çok yararlandım. Teşekkür ediyor, başarılarınızın devamını diliyorum.
İsviçre bilgi yazıma ilginize çok teşekkürler Seza Bey.
Çok güzel olmuş, elinize sağlık.
İsviçre yazıma ilginize teşekkür ederim.
Gayet yerinde detaylarla çok güzel bir tanıtım olmuş. Çok yararlandım. Teşekkür ediyor, başarılarınızın devamını diliyorum.
İsviçre hakkında bilgi yazıma ilginize teşekkür ederim.