Bosna Hersek gezisi sırasında Mostar’dan trenle Saraybosna‘ya gelip yağmur altında sırt çantamla epey dolaştıktan sonra iki katlı ahşap bir evde 15 Avroya oda tuttum. Ahşap zemini, kocaman ceviz gardrobu ve karyolası gıcırdayan bu büyük oda, belli ki kocası ölmeden önce evsahibim Maida teyzelerin yatak odasıymış. Hemen yerleşip dışarı çıkıyorum ve Saraybosna gezisi, gezilecek yerler hakkında rehber bilgi ve gezi notları başlıyor.

 

15. yüzyıla kadar tarihte adı geçmeyen Saraybosna, Osmanlılar tarafından kuruldu ve 15. yüzyıl ortasından itibaren önem kazanarak doğu – batı ticaret yolları arasında bir duraklama ve alışveriş merkezi haline geldi. İsmi de Türkçeden geliyor. 1878 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu‘nun eline geçen kent, Viyana’dan bile önce sokak lambalarıyla donatıldı. Elektriğe karşı olan güvensizlik nedeniyle bu tehlikeli yeniliği önce bir sömürge kentinde denemek daha mantıklı gelmiş olmalı imparatorluğa.

 

saraybosna gezisi
Saraybosna, Bosna-Hersek. Sarajevo, Bosnia and Herzegovina.

 

Arşidük Franz Ferdinand‘ın bir Sırp Gavrilo Princip tarafından öldürülmesiyle 1. Dünya Savaşı‘nı başlatan olay, kentteki Latin Köprüsü‘nde oldu.

 

latin köprüsü
Latin Köprüsü-1.Dünya Savaşını başlatan Sırp Gavrilo Princip’in Avusturya Arşidükü Franz Ferdinand ve eşini öldürdüğü köprü.

 

Saraybosna Kuşatması

Saraybosna 1992 ve 1996 yıllarında 4 yıla yakın süreyle Sırp kuşatması altında kaldı; tarihte en uzun süre kuşatılan başkent oldu. Bosna’nın bağımsızlık ilanının ardından kuşatılan kentte 1.500 çocuk olmak üzere 10.000 kişi öldü, 15.000’i çocuk 56.000 kişi yaralandı. Kente hakim tepelere yerleşen Sırp keskin nişancılar nedeniyle bazı caddeler geçilmez oldu, bazılarına barikatlar kuruldu. Riskli sokaklarda insanlar yıllarca karşıdan karşıya koşarak geçti. Ateşe açık bu noktalardan üçüncü geçen kişi olmamayı Saraybosnalılar öğrenmişti; çünkü Sırp nişancı birinci geçeni fark eder, ikinciye nişan alır, üçüncüyü vurur.

 

Saraybosna’da Gezilecek Yerler

Ferhadiye Caddesi’ndeki “İsa’nın Kalbi” adlı, inşası 1889 yılında tamamlanmış olan Saraybosna Katolik Katedrali. Savaşta ufak tefek hasarlar alan bu katedralin önünde hafta sonları seyyar satıcılar türlü alet, edevat, elbise satıp geçimlerini sağlamaya çalışıyorlar. Ayrıca, katedralin önündeki geniş alan, insanların randevulaşma ve buluşma noktalarından biri durumunda. Saraybosna’da gezilecek yerleri birlikte görmeye devam edelim, Saraybosna resimlerim eşliğinde..

 

bosna hersek gezisi
Katolik Kilisesi, 1899, Saraybosna’da gezilecek yerler.

 

Aşağıdaki Hünkar Camii 1457’de İsa Bey tarafından Fatih Sultan Mehmet’e armağan olarak yapıldı. Yanında şehire ismini veren saray, bir köprü, kervansaray, han, hamam, değirmen, tekke ve dükkanlarla birlikte büyük bir kompleks halinde inşa edildi. Bugünkü halini 1566’da Kanuni Sultan Süleyman zamanında çeşitli eklemelerle aldı. Sultan Abdülmecid zamanında kompleks yeniden inşa edildi, bir kütüphane ilave edildi ve tekke genişletildi. Komplekse 1912’de bir de ulema meclisi eklendi.

 

Hünkar camii bosna hersek gezi
Türk tipi kalem minareli Hünkar Camii, 1457, Saraybosna’da gezilecek yerler.

 

Kentteki Miljacka Nehri‘nin bir tarafı Avusturya-Macaristan döneminin Avrupa tarzı büyük binalarıyla, diğer tarafı ise Osmanlı döneminin Türk mimarisi bedesten, ev, cami ve sokaklarıyla dolu. Bosna-Hersek para birimi Marka (BAM), ve 1 TL = 0.83 Marka ediyor.

 

gazi hüsrev bey camii
Gazi Hüsrev Bey Camii – 1531 – Osmanlı. Saraybosna’da gezilecek yerler.

 

Saraybosna’da gezilecek yerler arasında öne çıkan Başçarşı Türk tipi geleneksel el sanatları dükkanları, köfteciler, kuyumcular, kahvelerle dolu. Adeta Bursa’da veya Safranbolu’da hissi veriyor. Bu küçük kentin sokaklarını keyifle dolaştım.

 

sarajevo old bazaar bosna hersek gezi rehberi
Bosna-Hersek – Saraybosna gezi notları. Türk eserleri.

 

sarajevo old bazaar
Başçarşiya, Saraybosna resimleri, Bosna-Hersek gezisi.

 

Saraybosna’da Türk varlığı, dün ve bugün: Osmanlı hamamı, Ziraat Bankası.

 

Saraybosna gezi yazıları
Saraybosna’da Türk varlığı – Dün ve bugün. Gezi yazısı.

 

1551 yılında Sadrazam Rüstem Paşa tarafından yaptırılan Bursa (Brusa) Bedesteni (Bezistan) hala sapasağlam. Dikdörtgen biçiminde dış duvarların sınırladığı yapının içinde kare kesitli iki masif paye, mekânı altı eşit bölüme ayıran kemerleri taşıyor. Bunların da üzerleri altı kubbe ile örtülü. Dış duvarların bitişiğinde bazıları yıkılmış, bazıları ise orijinal mimarileri değiştirilmiş dükkânlar bulunuyor.

 

saraybosna türk eserleri
Başçarşiya’da Osmanlı Bedesteni, Bosna Hersek gezi notları.

 

Nehir kenarında görkemli Avusturya-Macaristan İmparatorluğu dönemi binaları var. Aşağıdaki Güzel Sanatlar Akademisi, Bosna Hersek Avusturya-Macaristan döneminin bence en güzel binası. Karlo Paržik tasarımı bina 1898 – 1899 yıllarında Evangelist Kilisesi olarak inşa edildi. Bizans tarzını andıran ortadaki ana kiliseye daha sonra iki yanda gördüğünüz ilaveler yapıldı. İçine girip dolaşmak hoştu. Bence Saraybosna’da görülecek yerler arasında.

 

saraybosna gezilecek yerler
Saraybosna Güzel Sanatlar Akademisi, üniversite. Gezi rehberi.

 

Saraybosna Üniversitesi

Saraybosna Üniversitesi‘nin kökleri Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1531 yılında kurulan medreseye dayanıyor. Bugünkü Saraybosna Üniversitesi 1949 yılında kuruldu. Bugün 50.000 civarında öğrenci sayısıyla Avrupa’nın en büyük üniversitelerinden birisi. Türkiye’den gidip okumayı düşünenler, girişin daha kolay olduğu Uluslararası Saraybosna Üniversitesi‘ne bakabilir.

 

Sarajevo University
Saraybosna Üniversitesi.

 

Bosna-Hersek Şehir Kütüphanesi

Aşağıdaki Bosna-Hersek Ulusal ve Üniversite Kütüphanesi (NUBBiH – Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine) 1891 yılında Çek mimar Karel Pařík tarafından tasarlandı fakat bakan Baron Benjamin Kallay’ın eleştirileri üzerine proje üzerindeki çalışması durduruldu. Alexander Wittek 1892 ve 1893 yıllarında kütüphane binasının inşasını yürüttü ama hastalanarak öldü. Bina Ćiril Iveković tarafından tamamlandı.

 

bosna gezi rehberi
Bosna-Hersek Ulusal Kütüphanesi, 1891 – 1894. Hala hasarlı.

 

Saraybosna Kuşatması sırasında 25 Ağustos 1992 tarihinde kütüphanenin içi tamamen tahrip oldu. Yanan 1.5 milyon kitap arasında 155.000 nadir ve değerli kitap, 700 tarihi el yazması vardı. O sırada bazı vatandaşlar ve kütüphaneciler keskin nişancı ateşi altında bazı kitapları kurtarmaya çalışırken aralarında ölenler oldu. Dört aşamalı uzun onarım planı 1996 – 2014 yılları için planlandı. İlk iki onarım aşamasının maliyetini Türkiye karşıladı. Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine halen kullanılamaz durumda ve bir anıt olarak kabul ediliyor.

 

Gezi Notları

Vječna vatra (Sonsuz Ateş – Eternal Flame) II. Dünya Savaşı’nda ölen sivil ve askerlerin anısına sonsuza dek yanacak ateş. Anıt Saraybosna’nın Nazi Almanyası ve Hırvatistan tarafından dört yıl süren işgalinin bitmesinin birinci yıldönümünde, 6 Nisan 1946 günü açıldı ve ateşi hiç sönmedi. Mareşal Tito (Maršal Tito) Caddesi ile Ferhadiye (Ferhadija) Caddesi’nin kesiştikleri yerde. Saraybosna gezisi sırasında yolunuz mutlaka buraya düşer.

 

saraybosna gezilecek yerler
Eternal Flame – II.Dünya Savaşında ölenler anısına sonsuza dek yanacak ateş – Mareşal Tito Caddesi. Bosna Hersek gezi notları.

 

Saraybosna Tiyatrosu

Aşağıdaki Ulusal Tiyatro (Narodno pozorište Sarajevo) 1921 yılında kuruldu. 9 Kasım 1946 günü  şehir operası da sanatsal etkinliklerine burada başladı. 25 Mayıs 1950 tarihinde Bosna Balesi ilk gösterisini “Hasat” ile burada gerçekleştirdi. Binayı Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde yüz altmıştan fazla binayı tasarlayarak kente imzasını atan mimar Karel Pařík tasarladı.

 

Sarajevo gezilecek yerler
Ulusal Tiyatro, Narodno pozorište Sarajevo, Saraybosna’da gezilecek yerler.

 

Saraybosna Gece Hayatı

Kentin Zelenih Beretki Caddesi’nde hoş barlar var. City Pub ve City Lounge hareketli. Jez Club’da ise daha çok yerli müzik çalınıyor ve restoranı da var. Yakındaki Muvekita Caddesi’nde bulunan The Old Bell Pub caz çalıyor, Cheers Pub ise geleneksel İngiliz tarzı bir bar. Mehmeda Spahe Caddesi’ndeki Sloga adlı gece kulübü çok popüler ve büyük bir mekan. Hacienda ise diğer bir gece kulübü. Branilaca Sarajeva Caddesi’nde bulunan Caffe bar Opera modern tasarımı ve rahat koltuklarıyla gündüz veya akşam yayılıp rahatlamak için uygun; bazı geceler canlı müzik var. Ferhadija’daki Club Nostalgija Avusturya-Macaristan ve Osmanlı mimarilerinin kesiştiği noktada yer alıyor ve 2001 yılından bu yana Saraybosna Film Festivali’nin resmi kafesi. Luledina Caddesi’ndeki Dibek Kafe Osmanlı tarzı döşenmiş bir çay ve nargile mekanı.

 

Saraybosna’da gece hayatı da görülmeden olmaz, son gecemde önce barda caz dinledim, ardından canlı rock grubunun çaldığı City Pub‘a gidip eğlendim, birkaç Bosnalı ile tanıştım. Geç saatte Club adlı dışarıdan belli olmayan, tabelasız ve giriş katının altında zor bulduğum bir mekanda DJ müziği ile kentin gençleri geç saatlere kadar eğleniyor. Saraybosna gezisi sırasında Saraybosna gece hayatını da görmeden olmazdı.

 

Bosna’da Hüzün

Kulüpten çok geç saatte çıktım, hala yağmur yağıyordu ve ve caddelerde hiç kimse yoktu. O kadar insan anında nereye kayboldu anlamadım, yağmurlu havada yürüyen kimse olmaması anlaşılır ama ana caddelerden bile tek bir araba geçmedi. Maida Teyzenin çıkarken verdiği şemsiye ile bu hüzün veren gecede epeyce dolaştım. Ulusal Kütüphane’ye giderek duvarlardaki mermi deliklerine dokundum, insanların kitaplara neden ateş edebileceğini anlamaya çalıştım.

 

Sonra ünlü Markale pazar yeri katliamının (Boşnakça: Markale Masakr) olduğu yere yürüdüm, hala tek bir insana ve araca rastlamadan. Sırplar burada alışveriş yapan insanları aniden bombalayarak katletmişler, kan gölüne dönen bu meydandaki kolu bacağı kopmuş kıvranan insanları, parçalanmış cesetleri güvenli evlerimizde akşam yemeğimizi yerken televizyonda dehşetle izlemiştik. Markale Katliamlarının ilki 5 Şubat 1994, ikincisi 28 Ağustos 1995 tarihinde gerçekleştirildi.

 

Sonra yine Başçarşıya yürüdüm, açık olan bir mekan gördüm ve girdim. Börekçi kız Boşnaktı, bir kıymalı börek yedim. Sırp sevgilisi de oradaydı, sohbet ettik. Birbirlerini sevdiklerini, ancak kızın ailesinin ilişkilerine tamamen karşı çıktığını söylediler.

 

Hala karanlık ama sabaha yakın saatlerde eve döndüğümde Maida teyze telaşlı bir yüzle kapıya çıktı. Ortak bir dilimiz olmadığı için anlaşamadık, ama bana kederli bir yüzle birşeyler anlatmaya çalışıyor, bazen yüzümü okşuyordu. Sonra çerçeveli bir fotoğraf getirdi, genç bir adamın resmi, bana oldukça benziyordu. İşaretlerle karışık anlattı, tepedeki keskin nişancılar oğlunu bir gün çarşıya giderken öldürmüş. Beni neden sabaha kadar beklediğini anladım. Dillerimizi anlamasak da dünyanın bütün dillerinde ağladık Maida teyze ile o gece..

 

Ertesi gece Maida teyzeye ve bu hüzünlü kente veda ederek eski bir otobüsle Sırbistan’ın Novi Sad kentine doğru 13 saat sürecek bir yolculuğa çıktım. Yolda Bosna-Hersek’in içerisinde Republika Sırpska adlı Sırp özerk bölgesinde mola verdik.

 

Saraybosna cami gezi notları
Bosna Osmanlı cami, Bosna Hersek gezi notları.

 

sarajevo cathedral
Ortodoks Katedrali, Bosna-Hersek. Saraybosna gezisi.

 

Yaptığım Saraybosna gezisi ilginç, anlamlı ve hüzünlüydü. Gezimin devamı: Novi Sad

92 YORUMLAR

  1. Öncelikle Merhaba,

    Blogunuz oldukça güzel ve seyahat hakkında oldukça donanımlı. Bir eksikliği belirtmeden geçemeyeceğim. Bosna’ya kadar gidip Aliya İzzetbegoviç’ten bahsetmediğinizi gördüm. Bilge Kral’ı gözden kaçırdığınızı, unuttuğunuzu düşündüm; fakat sonra Bosna denilince ilk akla gelenin Aliya’dan başkası olamayacağı gerçeği ile tekrar yüzleştim.Kusura bakmayın ama Aliya’sız Bosna yazısı olmaz.

    • Merhaba,

      İlginiz ve beğeniniz için teşekkür ederim.

      Gezdiğim ülkelerin politik liderlerini anlatmak gibi bir sorumluluk veya gereklilik hissetmiyorum. Aliya’sız Bosna-Hersek tarihi yazısı olmaz, ama Bosna-Hersek seyahati yazısı olur. Ülkenin adı “Bosna-Hersek”tir. Yazımda bir eksik/yanlış yok.

      Hoşçakalın..

  2. Merhabalar,

    Maida teyze kısmında oturup ben de ağladım şimdi. Henüz yeni döndüm Bosna gezisinden, ben de çok etkisi altında kaldım yakın geçmişteki savaşın buralardaki etkilerini bizzat görünce ve dinleyince… Çok güzel bir yazı olmuş, kalemine sağlık.

    Sevgiler

    Şilan

  3. Merhaba, ben de gece 1-2 gibi dolaşırken uzun süre sokaklarda kimseye rastlamamıştım, hava yağmurluydu yine. Ayrıca kahve içmişsinizdir umarım 🙂

  4. Bosna’ya kız arkadaşım orada olduğu için sık gitmişliğim var. Yazılarınız çok içten buldum tebrik ederim.Yazınıza eklemek istediğim bir şey oldu izninizle. Oraya gidecek insanların başçarşıya geldiklerinde tramvay yolunda 15-20 dakika etraftaki binaları incelemelerini tavsiye ederim. Hemen her binada mermi izine denk geleceklerdir. Bu manzara bir filmde bile zor denk gelebileceğiniz durum.. Aklınıza ilk gelen ” evlerinde ölümü bekleyen bosnalılar ve mevzilenmiş durumda ördek avlar gibi insanların canına kast eden sırplar ” .. Bosna’da hüzün caddede tek başına yürüyüp o yılları hayal etmekten daha yakın

  5. Muhteşem yazılarınızı büyük keyifle okuyoruz.Ben de bu yaz Balkanlara gitmeyi düşünen bir öğrenci olarak sizin genelde yaptığınız gibi bir ‘ teyze, amca , yengelerin’ evlerinde 10-15 Euroya tuttuğunuz odalardan tutmak istiyorum uygun şartlar oluşursa…Lakin bu teyze ve aamcaları nereden bulacağım, onu sormak istedim çok teşekkürler 😀

  6. Bu site ve benzerlerini okuyup araştırdık ve iki orta yaşlı kuzen Balkan turuna çıktık. Saraybosna, Kosava, Makedonya dolaştık. Sadece gezip görmek yemek içmek için gidiyorsanız herşey çok güzel ama çapkınlık yaparım avlanırım diyorsanız avcunuzu yalarsınız. Paranızla bile bulamazsınız haberiniz olsun. Dost tavsiyesi. Çocuğum okumak istese gönül rahatlığıyla gönderebileceğim güvenilir ve temiz yaşantısı olan bir yer.

  7. Önümüzdeki yaz saraybosnada üniversite okuyan çok yakın bir dostumun daveti üzerine oraya gezmeye gideceğim. Heyecanla bekliyorum 🙂

  8. Ben bu yaz ilk defa gittim Balkanlara. Bosna’ya gidemedim ama Belgrad’a, Zagreb’e gittim. Çok garip, o hüzünlü hikayeleri ters yüz edin, aynısını Belgrad’da dinleyebilirsiniz. İnsanlarda o bilindik, Balkanlı neşenin altında maskelenmiş, savaşın yanıklarını taşıyan, eski nefretleri, asırların çekişmelerini taşımaktan yorulmuş hüzünlü duygular, anılar. Kaybolup gitmiş, asla geri gelmeyecek dostlar akrabalar. Ne kadar restore edilip yaraları sarılsa da asla eskisi gibi olmayacak, hep bir yanı enkaz olarak kalacakmış gibi görünen bir şehir. Yine de enkazın üstünde yaşamaya devam eden çeşit çeşit kültür, her telden insanlar, müzikler, danslar, yemekler, içkiler 🙂 Umut veren ama hayata dair olumlu görüşlerimizin ne kadar kırılgan olduğunu yüzümüze vuran bir coğrafya orası.
    Çok güzel bir yazı olmuş, elinize sağlık 🙂

  9. Onlarca gereksiz pahalı üniversite yerine Saraybosna Üniversitesi kesinlikle tercih edilebilir. Yazınız eğlenceliyken “insanlar neden kitaplara ateş eder? ” cümlenizle kafam binlerce soruyla doldu. Boğazım düğümlendi. Aklıma ülkemizde çalan savaş davulları ve bu davulcuların dalkavukları geldi. Her neyse, hayat bir yolculuksa ne duruyorsun tak çantanı sende çık yola….sevgiler

  10. Merhaba öncekliikle rehber niteliğinde olan bu yazınız için teşekkür ederim, Saraybosnayı hep 1. Dünya Savaşı’nın başladığı yer olarak ve malasef katliamlarla duyduk gördük, halen kentte kurşun izleri var tabi bu izler sadece binalarda değil yakın tarihte olan katliama tanıklık etmiş ve yakınlarını kaybetmiş insanların zihninde var. Çok yakın gelecekte orada çocuklar ve çocuk olmayanlar katledildi insanlık öldürüldü kanlı siyasi saçmalıklar yüzünden bütün dünyanın gözünün önünde oldu bu olaylar, o dönem Bosna’ya yapılan yardımlar bile ulaştırılmamış, kan emici siyasilerin cebine girmiştir, üstelik bu soykırımın çıkmasına neden olan Bosna Kasabı olarak bilinen Radovan Karadzic yakalandığında savunmasında tarafına ceza değil, ödül verilmesi gerektiğini söylemiştir.(!) Bosna Soykırımına benzer bir katliam yanı başımızda bu günlerde oluyor, bir sürü insanımız çocuklarımız vahşice katlediliyor, katliamlar nerede olursa olsun her ne için olursa olsun insanlık ayıbıdır, hiç bir amaç hiç bir ideoloji hiç bir kutsal inanç bunları temize çıkaramaz, dünya tarihinde her yere hüzünlü bir şekilde kara bir sayfa olarak geçecektir, bu gezi yazısında geçtiği gibi. Bu insanlık ayıbı soykırımın dışında Saraybosnanın cami ve bedestenlerinde Osmanlı tarihinin mimarisi açık bir şekilde görülmektedir. Hüzün kenti gezi yazısı için tekrar teşekkür ederim, katliamların olmadığı güzel günler görmek dileğiyle iyi gezmeler…

  11. Bu yorumu 100 lira için yapmıyorum:) Ama saraybosna da yaşadığım bir olayı paylaşmak istedim. 100 euro bozdurmak için en işlek sokaktaki bir döviz bürosuna girdim. Son param olan 100 euro’yu verdim. Saflığıma binaen markları saymadan aldım çıktım. 100metre sonra bir saydım ki 50 euro’luk mark vermiş. Hemen geri gittim ve durumu anlattım. Kadını ne dediysem ikna edemedim ve ısrarla 50 euro verdiğimi diretti. Güvenlik kamerasını gördüm dedim kayıtlara bakalım.Kadın “patron yok şimdi bakamayız yarın gel” dedi(bizim memur mantığı). En son ısrarıma dayanamadı dükkanı kilitleyip tüm parayı sayd ve eksik-falza para bulamadı. Ben diretince tekrar saydı yine sorun yok dedi. Nereli olduğumu sordu.Türk deyince,”bu Türkler hep böyle diyerek ağladı resmen. Daha fazla direttince “pardon yanlış saymışım dedi ve benim 50 euro’yu kendi için koyduğu ayrı bir yerden aldı ve verdi.Sonuç olarak ses çıkarmasak bizim 50 euro gitmcekti. Ve son param olması nedeniyle hayatımın geri kalanında orada kalabilirdim.

  12. Bosna veya Makedonya da okuma ihtimali var da.
    Bosna da 1750euro
    Makedonya da 2500 euro
    Siz hangisini tercih edersiniz.
    Fiyat ve sosyal yapı olarak hangisi daha iyi.
    Dil konusunda sıkıntı yaşarmıyım şimdiden teşekkürler…

    • Bosna-Hersek’de üniversite okumak epey tercih ediliyor buradan, Makedonya’da okuyan da çok var. 750 avro az para değil, Bosna-Hersek üniversitesi daha cazip görünüyor. Sosyal yönden birbirlerine benzeseler de ben Makedonya’da daha çok ilgi ve dostluk gördüm, bana öyle denk geldi. İngilizce bilmiyorsanız dil konusunda sorun yaşarsınız. Başarılar.

  13. Harika bir yazı olmuş. Sıkılmadan okudum.gecen yaz benimde gezme şansım olmustu.Gezerken burnumun direği sizlamisti sayenizde yinelendi. Elinize emeğinize sağlık.

  14. ben 17 yaşındayım ingilizce seviyemle filmleri anlayabiliyorum (intermediate) fakat speaking ime güvenmiyorum.Siz konuşma kabiliyetinizi nasıl geliştirdiniz ? Benim gibi yurtdışına çıkmak isteyip dil sorununu göz önünde buluNduranlar için nasıl önerilerde bulunabilirsiniz?

    • Merhaba İsmet. Film anlayacak düzeyde yabancı dil biliyorsan ortanın üzerinde bir seviyedesin demektir. Benim okuduğum fakültenin İngilizce hazırlık yılı vardı, derslerin de bir kısmı İngilizceydi ama bunun konuşma pratiğine bir yararı yok. İstanbul’da yaşayan yabancı arkadaşlarımla sık görüştüğümde konuşma pratiğimin geliştiğini fark ettim. Başarılar.

  15. Cevap verdiğiniz için teşekkür ederim Alper Abi . Birde size mail göndermiştim.Sanırım belirttiğiniz gibi bloglarınızın altındaki yazılara daha kısa sürede cevap veriyorsunuz o yüzden burda kendimi tekrarlayarak bir kaç şey daha sormak isterim izin verirseniz. Yeşil pasaport almak için ne yapmalıyım ve avantajları nedir ? başka bir ülkeden başka bir ülkeye direkt geçebiliriz dimi? Herhangi bir süre kısıtlaması var mı yoksa ülkemize dönmek zorundamıyız? birde vize tam olarak nedir ?şimdiden teşekkür ederim

  16. Yaklaşık bir saat sonra otobüsle Mersinden saraybosnaya olan yolculuğuma başlayacağım.Adana hava alanı için otobüs saatimi beklerken şehir ile ilgili biraz birşeyler araştırayım dedim ve yazınızın son bölümünden çok etkilendim.Umarım aynı duyguları ben de o topraklarda yarın hissederim.

    • Uğur Bey size güzel bir Saraybosna gezisi dilerim. benzer duyguları yaşayacağınızı düşünüyorum. Saraybosna yazımı okumanıza sevindim. Adana’dan İstanbul aktarmalı mi gidiyorsunuz? Nerede kalacaksınız?

  17. Alper Bey;

    Yazilariniz icin tesekkurler. Degerli bilgiler var.
    Bascarsi’da temiz kebap, kofte, borek benzeri yore yemekleri yenilebilecek yerler onerebilir misiniz? Cok vardir ama gidenler tecrubelerini yazarsa memnun olurum.

  18. Evet Saraybosna da okuyan bir öğrenci olarak bu yazıya yorum eklemeden geçemedim. Öncelikle Saraybosna gerçekten çok değişti ve yenilendi sizin fotoğraflarınızdan farklı bir Sarajevo olmaya doğru gidiyor. Vee “Kadir” beye şunu iletmek istiyorum, Boşnaklar gerçekten dürüstler ve markette para üstü olarak 5 feninge almadığınız zaman bile ardınızdan seslenip para üstünü size verirler, sizin yaşadığınız olayı ilk defa duyuyorum.
    Saraybosna yaşamanın çok kolay ve ucuz olduğu bir ülke ve eğitim olarakta tavsiye ederim. Gerçekten güvenli ve çok fazla kültürel benzerlik var o yüzden yaşamak daha da kolaylaşıyor.
    Cengiz bey yemek için temiz yerler sormuş. Bosna Hersek şüphe duymadan rahatlıkla yemek yiyebileceğiniz ülkelerin başında gelir. Başçarşı da meşhur saç börekçisinde börek yemeden, Sevda kuca da Tufahiye, Cevabdzinica Zeljo da çevapi (bir çeşit köfte) yi yanında kaymak olmadan yemeden ve Morića han da kahve içmeden kesinlikle geri dönmeyin. Her yerde pekara lar yani fırınlar var. Türkiye de ki fırınlarda bulamayacağınız kadar çok fazla çeşit var. Hepsinin tadına bakmak çook uzun zaman alabilir ama gözünüze kestirdiğinizi alın, pişman olmazsınız.

  19. Merhaba Alper bey,
    Verdiginiz bilgiler gerçekten cok isime yarıyor…emeginize saglik..bir sorum var..ekim 17-25 tarihlerinde saraybosnadan başlayip karadağ-arnavutluk ve makedonya olacak sekilde tatil planim var..ekim ayinda hava nasıl olur bilginiz varmi ikincisi saglik sigortası istiyorlar mi? Sadece pasaportumla girebilirmiyim. Teşekkürler.

  20. Bosna’da okuyup Boşnakça’yı öğrenirseniz Saraybosna’da turizm hizmeti vererek para kazanabilirsiniz. Özellikle Türkiye’den oraya büyük bir Turist akını oluyor.

  21. Merhaba Alper Bey, önümüzdeki ay 2 arkadaşımla 8 günlük bir Bosna Hersek Sırbistan turu planlıyorum. Benim de güzergah planımda Bosnayı bitirip Sarajevo üzerinden Novi Sad’a geçmek oradan da Belgrad’a inmek var ama internette Sarajevo Novi Sad arası ulaşım bulamadım. Hergün düzenli ulaşım mevcut mu ?

    • Merhaba. Evet, Saraybosna’dan Novi Sad’a her gün otobüs var, ben de kullandım. Sorun yaşamazsınız, Saraybosna’ya gittiğinizde otobüs terminaline gidip bilet alabilirsiniz. gece otobüsüyle gittim ben, 1 gece konaklama parası yok, onun yerine ulaşım masrafı var.

  22. Merhaba, detaylı anlatımınız ve bilgi arayışı içindeyken olduğunuz destek için teşekkür ederim.
    Sormak istediğim şey, Mostar’dan direkt Novi Sad’a araç bulunabiliyor mu bilginiz var mı bu konuda? İnternette gördüğüm kadarıyla pek bilgi yok, bölgeyi ziyaret edenlerden daha net bilgi almak mümkün.
    6 gecelik bir gezi düşündüğüm için soruyorum. Saraybosna’ya inip 2 gün sonra Mostar’a geçmeyi, eğer varsa konaklamadan gece yolculuğu ile Novi Sad’a oradan Belgrad ve dönüş. Zamandan ve konaklamadan tasarruf için bu yol iyi görünüyor fakat o iki nokta arasında ulaşım konusunda bilgi edinmem gerekiyor tabi.
    Teşekkürler.

    • Merhaba. Ben Mostar’da kaldıktan sonra trenle Saraybosna’ya gittim, orada kalıp gezdikten sonra Novi Sad’a otobüsle gittim. Ama Mostar’dan direkt otobüs olduğunu duydum, dediğiniz gibi bir gece yolculuğu yapabilirsiniz. 12-13 saat süren bir yol.

    • Merhaba. Saraybosna Havalimanından şehir merkezine 36 ve 200E numaralı otobüslerle gidiliyor. Dobrinja’ya kadar kolay bir yürüyüşle 103 numaralı troleybüse binip kent merkezine gidebilirsiniz; son durak Trg Austrije’de inip sadece köprüden nehri yürüyerek geçmeniz yeterli, Başçarşı hemen karşıda. Ben taksi hiç kullanmadım ama taksimetre açılışının 1.6 Bosna Markası (BAM) olduğunu biliyorum, havaalanından şehir merkezi 17-20 BAM arası tutar. Taksiler SJJ Sarajevo International Airport’un B Terminalinin önünden kalkıyor. Taksi ücretini taksimetreye bırakmayıp binmeden önce anlaşmakta yarar var.

  23. Merhabalar Alper Bey,
    Gençliğimin ve hayatımın en güzel vakitlerinin geçtiği yerlerden biridir Saraybosna. Siz de çok güzel betimlemişsiniz, ama keşke diğer önemli noktalara değinebilseydiniz, bomba düşen noktaların çerçeve içine alınıp adının red rose “kırmızı gül” konulması gibi, ya da tabja’dan bütün şehri izlemek gibi..
    Ayağınıza ağzınıza sağlık..

  24. Merhabalar Alper Bey
    Ben Balkan turu yapmak istiyorum haftaya yola cıkıcam ama Saraybosna’dan ya da Mostar dan Kotor’a nasıl gecebilirim Hırvatistan’a ugramadan vizesiz seyahat olucak teşekkürler.

    • Merhaba Koray Bey. Saraybos’dan Karadağ’a vizesiz gitmek, yani Hırvatistan’a uğramadan gidebilmek için Saraybosna’daki Lukavica Otobüs Terminali’ne (Istoçno Sarajevo) gitmeniz gerekiyor. Saraybosna Otobüs Terminali’nden kalkan Karadağ otobüsleri Hırvatistan’a giriyor çünkü, vizesiz gidemezsiniz. Lukavica Otobüs Terminali’ne gitmek için Trg Austrije‘den 103 numaralı troleybüse binip son durakta inin. Mostar’dan Kotor’a en son direkt otobüs yoktu. Önce Trebinje, oradan Herceg Novi (Karadağ), oradan da Kotor’a şeklinde aktarmalı gidebilirsiniz. Rica ederim.

  25. Merhaba Alper Bey, gittiğiniz iki ülke olan, Azerbaycan ve Bosna-Hersek ile ilgili bir sorum var. İki ülkeyi karşılaştırdığınızda, refah seviyesi, teknoloji vb. hangi ülke daha gelişmiş? Sorunun cevabı önemli, çünkü bu iki ülkeden birinde arkadaşlarımla beraber üniversite eğitimi almayı düşünüyoruz. İyi Akşamlar.

    • Merhaba. Bosna-Hersek ve Azerbaycan her ikisi de “gelişmekte olan” ülkeler sınıfında olmakla birlikte aralarında önemli farklar var. Bosna-Hersek yoksul denebilecek bir eski Yugoslavya ülkesi, üç ana unsuru olan Boşnak, Hırvat ve Sırplar arasında dönüşümlü ve bölüşümlü, dünyanın en karmaşık yönetimine sahip. Bize oldukça tanıdık, ama daha batılı. Azerbaycan petrol zengini bir ülke, kaynağı ve geliri yüksek ama gelişmiş bir ülke değil, daha doğulu. Ben Bosna-Hersek’te üniversite okumayı tercih ederdim.

  26. Merhaba;
    Saraybosna için de sadece 2 gün ayırabildim Cuma akşam gidip Pazar akşam dönüş şeklinde yeterli olur mu acaba?
    Mostar’a gidebilir miyim yoksa sadece Saraybosna da mı kalayım ?

    • Merhaba Pınar Hanım. Bosna-Hersek turu için 2 tam gününüz varsa birinde Mostar’a günübirlik gitmeyi düşünebilirsiniz. Saraybosna-Mostar treni tek yün 9.90, gidiş-dönüş 15.90 denar, günde 2 tane var. Demir yolu boyunca güzel manzaralar var. Otobüs ise gün boyu akşam sekize kadar (gece yok) yaklaşık her yarım saatte bir var; daha az rahattır, manzaralar sıradandır ama daha hızlı gider.
      Fakat Saraybosna’da 2 gece ve 1 tam gününüz varsa hiç gerek yok.

  27. Alper Hocam,
    Gezmek yeni yerler keşfedip farklı kültürler görmek her zaman sevdiğim bir şeydi, bu olgunun gelişmesinde gezi notlarınızı okumam ve sizden ilham yatıyor. Bu arada Maida teyzeyle aranızda geçen olay bizi çok duygulandırdı aslında bize hala daha yaraların kabuk bağlamadığını gösterdi. Değerli çalışmalarınız için teşekkür ederim kendi adıma internet aleminde bu kadar gereksiz paylaşım ve yayınlama varken yazılarınız içimizi ısıtıyor doğrusu.

      • 12 nisan 15 nisan arası program yaptım Saraybosna Mostar ve eğer zaman bulabilirsek tavsiye ettiğiniz diğer yerleri de gezmeyi planlıyoruz. Bu arada ben gittiğim yerleri anlatan kitapları gitmeden önce alıp okumayı çok seviyorum sizin Balkanlar ya da sadece Bosna Hersek özelinde tavsiye ettiğiniz kitap ya da kitaplar var ise çok mutlu olurum.

        • Seyahat kitabı soruyorsanız Ben LonelyPlanet Western Balkans kitabını aldım. Ayrıca aynı firmanın sadece Bosnia & Hercegovina kitabı da var. Ama çoğu kişi artık bunlara para vermeyip internetten pdf bulup indiriyor. Ayrıca Wikitravel zaten herkese açık, ücretsiz bir internet seyahat rehberi. Bosna-Hersek’in yakın tarihiyle ilgili isterseniz Kurşunların da Rengi Var adlı kitap var. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünün Osmanlı Belgelerinde Bosna Hersek kitabı önemli.

  28. Tüm kaynak önerileriniz için teşekkür ederim ben her türlü kaynağı kullanmayı seviyorum ama seyahat etmeden önce referans bir kitabı alıp ülkeyi anlamak gezimi daha anlamlı kılıyor her açıdan ülkeyi inceleme fırsatı veriyor. Tekrardan nazik desteğiniz için teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim,

        • Daha önceden yukarıda planını yapmış olduğum Bosna Hersek gezime 12 Nisanda başlayıp 15 Nisanda nihayete erdirdim,
          – Öncelikle gitmeden bloğunuzu ve tavsiye ettiğiniz kitapları okumak gezimin şekillenmesinde epeyce faydalı oldu bunun için size teşekkür etmek isterim,
          -Genel anlamda gezimin rotası Saraybosna-Mostar şehirleri ve çevrelerinde geçti,
          -Daha önceden ayarladığım otelde çok iyi bir şekilde ağırlandığımızı söylemek isterim işletmeciler çok yol göstericiydiler bu da gezimi daha kolay hale getirdi,
          -Genel olarak Saraybosna’da her yerde yaşanılan savaş ve acının izlerini görmeniz mümkün, fazlaca o günleri hatırlatacak müze, sergi var birkaçını görme şansım oldu tüylerim ürperdi gözlerim doldu, savaşın insanları ne hale getirdiğini ne kadar acımasız gaddar olabileceğini gördüm hissettim,
          Küçük bir çocuğun su almaya giderken keskin nişancılar tarafından kanlar içerisindeki fotoğrafı gözümün önünden hiçbir zaman gitmeyecek…
          -Genel olarak ülkeye bakarsak Başçarşı ve etrafı gerçekten görülmeye değer minyatür bir kültür mozaiği oluşturuyor bir yanda ezan sesini duyarken bir yandan çan sesini duyabilirsiniz,
          -Gitmek isteyenlere şehir dışındaki Umut Tünelini tavsiye ederim insanların savaştan nasıl zorluklarla kurtulmaya çalıştığını gösteren yaklaşık 800 metre uzunluğunda 1,6 yüksekliğinde 1 metre eninde insanların kurtuluş mücadelesi verdiği bir tünel,
          -Yemek olarak çok güzel börek ve cevapi (köfte) yapan yerler var fiyatları da gayet ucuz ve genel Balkan coğrafyasında olduğu gibi porsiyonlar çok büyük,
          -Ülke ekonomisine bakarsak yönetimin her iki yılda bir Hırvat-Sırp-Bosna otoriteleri tarafından yönetiliyor olması istikrarsızlığı yanında getirmiş, üretim ekonomisi mevcut değil, genelde ticaretin Hırvatlar tarafından yürütüldüğü söyleniyor,
          -Ayrıca arabalarda yüksek seviyede Alman etkisi var neredeyse çoğu araba Alman model,
          -Yerel halktan edindiğim bilgiler çerçevesinde Avrupa ülkelerine vize çalışma sıkıntısı olmaması sebebiyle dışarıya güçlü bir göç verdiği gerçeği ortaya çıkıyor,
          -Kısaca gördüklerimi özetlemeye çalıştım umarım yakın zamanda blogunuzu takip ederek gitmek isteyenlere faydası olur.

          • Merhaba Furkan Bey. Bosna-Hersek gezi bilgileriniz için çok teşekkürler, ne güzel yazmışsınız. Ekonominin zayıflığı ve Avrupa’ya göç için kısıtlama olmaması maalesef göçü arttırıyor. Bildiğim kadarıyla 3 başlı Bosna-Hersek devleti günümüzde dünyada yönetimi en karmaşık ülke. Güncel bilgi olarak bugün börek ve çevapi porsiyonlarının fiyatları ne kadar?

  29. Alper Hocam;
    Şahsi görüşüm savaş sırasında birbirine silah doğrultmuş insanların sıralı yönetim biçimiyle ülkeye ortak bir fayda sağlayamayacağı zira hali hazırda savaşta yaşananlar sıcak ve insanlar bunu her daim hissediyor, ordan öğrendiğim kadarıyla bizde her nasıl bir belediye hizmet verdikten sonra gelen hizmeti sorgulamaksızın reddetip ortadan kaldırıyor gelişime katkıda bulunmuyorsa bu düzen Bosnanın tamamında var örneğin; Hırvat yönetime gelince kendine göre Sırp yönetime gelince kendine göre Bosnalı yönetime gelince yine kendine göre konuları ele alıp ülkenin genel sorunları gelişimi ele alınmıyor imiş,

    1 Büyük Porsiyon Börek(Kıymalısı enfes ve full kıyma dolu yoğurtla servis eden yerler var muhteşemdi) >> 4 Bosna Markı yaklaşık 2 Euro
    1 Porsiyon Cevapi (10 adet porsiyonda) >>> 7 Bosna Markı yaklaşık 3,5 Euroya tekabül eder.

    • Haklısınız. Bu şekilde ülke gelişemez ve ne yazık ki başka bir çözüm de görünmüyor.
      Porsiyonların büyüklüğünü hesaba katarsak halen bizden ucuz. Bizim porsiyonlarımız dünya ortalamasından çok küçük. Malzemeli ürünlerimizin de malzemesi az. Kıymalı börek, peynirli poğaça, sandviç, dürüm döner, ana malzemeleri hep çok az.

      • Bizde de iç malzemesi bol olan yerler var ancak fiyatlar epey yüksekte kalıyor. Temennim bu güzel kültür mozağine sahip ülkenin refaha feraha kavuşması tabi bu şartlarda ne kadar mümkün olursa…
        Son olarak gidecek kişilere referans olması açısından 3 günlük gezimi 2 kişi için uçak bileti + kalma parası + 1 günlük araç kiralama + iç ulaşımlar + yeme içme dahil 3200 Türk lirasına mal ettim. Dolu dolu bir gezi oldu, çok büyük maliyetler ödemeden farklı bir ülke tarih kültür keşfetmek isteyenler için harika bir yer, bir de en büyük tavsiyem havalimanına inerseniz hangi saatte olursa olsun taksiye binecek iseniz havalimanının içinden binmeyin 50 metre yürüyerek dışarı çıkabilir, neredeyse havalimanının içine kıyasla yarı yarıya taksiyle ulaşım sağlayabilirsiniz, ya da içerden biniyorsanız da mutlaka taksimetreyi açmasını sağlayın. Gidecek olan herkese şimdiden iyi eğlenceler.

        • Bosna-Hersek gezinizin maliyeti iki kişi 3200TL bence de gayet uygun olmuş, tahminen 2000 lirası uçak biletleriniz olsa, konaklama, araç kiralama, yemek, içecek, ülke içi ve şehir içi ulaşım toplamda oldukça ucuz denebilir. Bilgiler için çok teşekkürler.

  30. Uçak biletini 3 ay önceden ayarladım 1330 liraya mal oldu iki kişi, geri kalan giderlerim Bosna içerisinde harcadığım yukarıda bahsettiğim kalemleri içerir,
    Bu arada ben teşekkür ederim içinde seyahat etme arzusu olan insanlara ışık verdiğiniz için, sizi ve blogunuza olabildiğince yurtdışına çıkacak yakınlarıma tavsiye ediyorum, ülke neresi olursa olsun Çelebi Alper kesin gitmiştir nokta atışı tavsiyeleri vardır diyorum, eğer kendim okuduysam ben anlatıyorum bak kuzey koreye şöyle gitmiş, en gidilmesi zor yerlere tek başına gitmiş diye insanlarda bir plan yapacaklar ise güzel fikirler edinebiliyorlar sayenizde, Tekrardan esen kalın başka seyahat rotalarında kesişmek dileğiyle…

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz