Hırvatistan’dan otobüsle Bosna-Hersek sınırını geçip Mostar‘a geldim ve bir teyzenin evinde 10 Avroya küçük bir oda tuttum. Duş alıp yerleştikten sonra hemen bu küçük kenti keşfe çıktım. Mostar gezisi için 1 gün yeterli ama ben hiçbir yerden 1 gece kalıp ayrılmayı sevmiyorum. İşte Mostar’da gezilecek yerler ve gezi notları.
Kentin adı Neretva Nehri üzerindeki 16. yüzyıl Osmanlı eseri olan köprüden geliyor ve “köprü bekçisi” demek. Mostar Köprüsü‘nün Hırvat topçularca yıkılışının amatör kamerayla çekimini 1993 yılında televizyonda izlemiştim. Yugoslavya Savaşı sırasında köprüye ilk saldırıyı 1992 yılında Bosnalı Sırplar düzenledi. 9 Kasım 1993’te Hırvat tankları köprüye daha şiddetli saldırmaya başladı ve o gün köprü yıkıldı. Köprünün dev kalıp taşları, Neretva Nehri’nin sularına gömüldü. Yıkılışının görüntüsü yazımın sonunda var.
Mostar’da Gezilecek Yerler
Hırvatlar ile Boşnaklar arasındaki savaşta cephe sınırını oluşturan aşağıdaki Hrvatskih Branitelja Bulvarı, bugün de Hırvat ve Boşnak bölgelerini ayırıyor. Kurşun delikleri her tarafta (Hrvatskih Branitelja Bulevar). Bu caddede yürümek oldukça rahatsız edici. Pek yürüyene de rastlamadım zaten, binalar harap. İnsana hüzün verse de, Mostar’da gezilecek yerler arasında.
Nehir kıyısındaki sakin bir lokantada ciğer (cigeritza) yerken Alman bir gazeteci gelip kent, Bosna-Hersek ve Yugoslavya Savaşı hakkındaki görüşlerimi banda kaydetti. Almanya’da bir radyoda yayınlanacakmış söylediklerim.
Ben bu fotoğrafıma Savaş ve Umut adını verdim. – The War and The Hope:
Savaşta taştan iskeletlere dönene dek 3 yıl boyunca karşılıklı bombalanan Osmanlı ve Avusturya-Macaristan dönemi binalarının bazıları kısa süre önce onarıldı, bazıları halen hasarlı durumda. Mostar’da gezilecek görülecek yerler arasında Osmanlı eserleri ağırlıkta.
Savaş sırasında yıkıldıktan bir süre sonra basit bir asma köprü yapıldı. Savaş sonrasında İngiliz güçleri yıkılan köprünün yerine geçici bir demir köprü yaptı. Kentin civarındaki diğer köprüler de tahrip edildiğinden, nehrin iki yakasını birleştiren tek yapı olarak bu köprü kaldı. Dünya Bankası, UNESCO, İtalya, Türkiye, Hırvatistan, Hollanda, Avrupa Kalkınma Bankası desteği ile Türk şirketi ER-BU tarafından onarılan köprünün (Stari Most) orijinal taşlarını Macar ordusundan dalgıçlar nehir yatağından bulup vinçlerle çıkardı. Suyun içinde bozulmaya uğrayan taşlar yapıda kullanılamadığından orijinal taşların çıkarıldığı günümüzde kapalı olan taş ocağı tekrar bu iş için açılıp aynı ocaktan çıkarılan taşlar köprünün yapımında kullanıldı. Orijinal modele sadık kalan şirket, köprünün temellerini de sağlamlaştırdı.
Yukarıda köprünün solunda, Kujundziluk adlı tarihi pazar görülüyor. 2004’te aslına uygun olarak onarılan, daha doğrusu yeniden inşa edilen Stari Most adlı köprü, topluluklar arasında bir köprü oluşturması umuduyla açıldı. Burası hala bölünmüş bir kent. Hırvatlar nehrin Batı tarafında, Müslümanlar ise Doğu tarafında yaşıyor, ayrıca köprü ve diğer taraftaki ince bir şerit de Müslümanların kontrolü altında. Hırvatlar ve Boşnaklar ayrı yerlerde oturuyor, ayrı dükkanlardan alışveriş ediyor, ayrı kafelere gidiyor. Savaş sırasında şehirden ayrılmak zorunda kalan Sırplar ise bir daha geri dönemedi.
Lisenin (gymnasium) de duvarları delik deşik. Mimar František Blažek tarafından tasarlanan Gymnasium, 1902 yılında inşa edildi. Bugünkü adı United World College. Kuzey Kore lideri Kim Jong’un kardeşi Kim Jong-nam’ın oğlu Kim Han-sol burada okudu.
Mostar Köprüsü ve Hikayesi
Köprü (yerel adı Stari Most – Eski Köprü) Osmanlı döneminde, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle, Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından 1566 yılında inşa edildi. Mimar Hayreddin, köprü için 456 kalıp taş kullandı. Köprü, çevresindeki kente adını da verdi. Mostar, Hersek bölgesinin ana kenti oldu. Köprünün Batı yakasında Halebinovka (Helebiye) Kulesi, Doğu yakasında Tara Kulesi var, eskiden bu kulelerde bekçiler beklermiş. Tek kemerli, sütunsuz bir köprü olarak önemli bir eser. Benim de isim babam olan Osmanlı gezgini Evliya Çelebi 17. yüzyılda Tara Kulesi’nde 3 ay kaldı ve şöyle yazdı: “Köprü bir uçurumdan diğerine uzanarak göklere yükselen bir gökkuşağı gibi. Ben günahkar kul bu vakte kadar 27 yıl durmadan seyahat edip 16 ülke dolaştım, ama bu kadar yüksek köprü görmedim. Kayadan öteki kayaya göğe yükselerek atlıyor.”
Mostar Köprüsü kuşkusuz kentin en ünlü ve önemli yapısı, tam bir sembolü.
Mostar Köprüsü, cesur sporcular tarafından bir atlama platformu olarak kullanılıyor. Geleneğe göre şehrin erkekleri, nişanlılarına cesaretlerini ispatlamak için düğün öncesinde köprüden atlarlar. Bugün ise 30 metre uzunluğunda, 24 metre yüksekliğindeki bu köprüden nehre, daha çok parasını ödeyen turistler için atlıyorlar.
Bol köfte (çevapçiçi veya çevapi) yedim, küçük kenti sokak sokak gezdim. Akşamları hem Boşnak tarafında kafe-barlara gidip Müslüman gençlerle tanıştım, hem de Hırvat tarafına gidip Katolik gençlerle konuştum. Aynı ırktan gelen (Sırp) ve aynı dili (Sırpça) konuşan bu gençler, birbirleriyle pek arkadaşlık etmiyorlar belli ki. Bugün Bosna-Hersek dünyanın en karmaşık sistemiyle yönetilen ülkesi. Devletin her kademesinde yetkiler ülkenin üç ana unsuru olan Boşnak-Hırvat-Sırp politikacılar tarafından paylaşılıyor.
Mostar Köprüsü’nün Yıkılışı
Mostar Köprüsü’nün yıkılışı ve yerine yapılan geçici asma köprü, savaştan bazı görüntüler aşağıda:
Yazımın gidecekler için bir Mostar gezi rehberi olmasınını umuyorum. Yolculuğumun devamı: SARAYBOSNA
Alper bey merhaba!
Öncelikle sizi hem gezdiğiniz için ve sonrasında bu gezileriniz paylaştığınız için kutlarım. sanıyorum sizi bir seyahat misyoneri olarak adlandırabilirim ve buradan yola çıkarak ta belki bana yapmış olduğunuz bu gezilerle ilgili daha ayrıntılı bilgi verebilirsiniz. Şöyle ifade edersem daha doğru olur. bayram tatili için eşimle birlikte tura katılmaksızın balkanları gönlümüzce dolaşmak istiyoruz. sizin yaptığınız gibi rezervasyonsuz yapamayız sanırım ve bu yüzden ki nereden nereye daha kolay geçilebilir bilemiyorum. makedonya, arnavutluk, karadağ, bosna hersek ve son olarak hırvatistan dan dönüş yapacak şekilde bir tur yapsam sizce uygun olurmu. en çok sınırlardan çekiniyorum bizler bu sayılan ülkeler de dönüş bileti vs. olmadan (tabi vize de yok) rahatlıkla dolaşabilirmiyiz. Ayrıca kosova da var ancak orası siyasi açıdan da coğrafi olarak ta ters kalıyor. oraya gitsem arnavutluğa gidemem siz ne dersiniz acaba.
cevap vereceğinizi umarak teşekkür ederim.
iyi günler.
Değerli Alper bey,
Paylaşımlarınız için teşekkürler. Sitenizi çok beğendim. Özellikle fotoğraflarınız muhteşem. Mostar’ı bir kez daha yaşadım onlarda…
Başarı dileklerimle.
hayallerimi yeniden canlandırdınız alpr bey..bende 2009 da sizin kadar ayrıntılı olmasada bir balkan gezisi yaparken gitmiştin mostara. belki de etkilendiğim en güzel yerlerden biri olmuştu benim için.. sizin fotoğrafları görünce inanın bir film şeridi gibi geçti gözümün önünden mostar macerası..
Okumanıza sevindim, teşekkürler. Nice yolculuklara..
Alperciğim paylaşımınız için tşkler, kosovayıda umarım gezmişsinizdir, mekadonya da üsküpü de gezmişsinizdir. ve özellikle üsküpte maya dağına karşı bir duble rakı içmişsinizdir )) ben atatürksüz bir balkan ülkesi düşünemiyorum umarım sizde buna değinirsiniz paylaşımınızda selamlar
Delik deşik duvarlar, her yerde mezarlar. 🙁
Gerçekten güzel bi şehir, tek eksiği otobüs firmalarının ne zaman otobüs var yok bilmemesi
Hem Mostar’ı bir kez daha gezdim, hem de Mostar hakkında bilgi edindim, teşekkürler.
Su an Mostar’dayim ve 2 gundur insanlarla konusuyorum hem Hirvat tarafinda hem Bosnak tarafinda. Yazinizi da okuyunca cok duygulandim.
Burda sicak savas bitmis ama Mostar halen 2 ayri sehir. Kopru acilmis ama sehri baglayamamis birbirine. Su an Hirvat tarafindayim ve bana bile “Ne isin var burda?” der gibi bakiyor herkes. Halen inanilmaz bir milliyetcilik hakim.
Merhaba! Bir süredir ilgiyle takip ediyorum sizi. Dilerim böyle keyifle yazmaya devam edersiniz, biz de okumaya 🙂 Bu yaz Sırbistan, Bosna-Hersek, Hırvatistan turu yapacağız iki haftalık. Belgrad ve Saraybosna için 2’şer gün, Mostar için 1 gün ayırmayı düşündük. En sonunda 2 gün de Zagreb. Buralarda – özellikle de Mostar’da – daha uzun kalmalı mı dersiniz? Şehir ve kültür gezisi günlerinin kalanında da sessiz sakin bir yerlerde denize girelim istiyoruz Hırvatistan’da.
Merhaba. Mostar 1 günde gezilebilir, küçük bir şehir, hatta bence kasaba. Ben şahsen hiçbir yerde tek gün kalmayı sevmiyorum, gezilecek yerler bittikten sonra sokakları dolaşmak hoşuma gidiyor. Ama sizin önceliğiniz denizse Mostar’a 1 gün yeter. İlginize teşekkür ederim, gezmeye ve yazmaya devam. 🙂
Alper Bey merhaba,ben de teşekkür ediyorum yazılarınız için, gerçekten yaşatarak yazabilmeyi başarmışsınız. Açıkcası ben ve eşim biraz kolaya kaçarak tur ile gezeceğiz.Sırasıyla Priştina, Prizren, Üsküp, Kalkandelen, Manastır, Resne, Ohrid, NAUM, Struga, Elbasan, Tiran, İşkodra, Budva, Kotor, Trebinje, Blagay, Mostar, Saraybosna’yı gezeceğiz. Benim ilk sorum bu yerlerin en çok hangisini beğenmiştiniz? İkinci sorum Balkan ülkelerinde gerektiği durumda VISA kart kullanabiliyor muyuz?
Merhaba Sülbiye Hanım. Seyahat yazılarımı okuduğunuz için teşekkürler. Çok yer gezeceksiniz, ayırabildiğiniz süre ne kadar? Ben saydıklarınızın içerisinde bazıları gitmedim, aynı seyahat sırasında Hırvatistan ve Sırbistan’a da gittim. Yazdığınız Balkan şehir ve kasabaları içerisinde benim gittiklerimden en beğendiklerim, sırasıyla Kotor, Budva, Ohrid, Saraybosna, Mostar. Evet, Balkanlarda VISA ağına bağlı hem banka kartınızla ATM’lerden o ülkenin parasını çekebilirsiniz, hem de kredi kartınızı kullanabilirsiniz.
Ben teşekkür ederim, fazla yer gezeceğimiz için yazılarınızın bir çoğunu okudum doğal olarak 🙂 Siz sanırım Kosova’ya gitmemişsiniz fark olarak. 1 hafta sürecek bu tur, biraz yoğun geçeceğini tahmin ediyorum, aslında bizim evlendiğimizden beri (8 aylık evliyiz) hayalimiz Balkanlar’ı gezmekti, eşimin ailesi Balkan göçmeni. Tur akşam yemeğine kadar, akşamları bazılarında en azından yürüyüş yapıp çay-kahve içeriz diye planlarım var ama bazılarında o tip ortamlar olmayabilir. Gece kalacağımız yerlerden Budva ve Saraybosna’dan ümitliyim. Kredi kartı kullanılıp kullanılmadığı ile ilgili çelişkiye düşmüştüm, malum çok gelişmiş yerler değil. Gerektiğinde kullanmak gerekecek. Bu turda Sırbistan ve Hırvatistan yok maalesef. Onlar bir dahaki başka sefere artık. Size iyi gezmeler, iyi keşifler…
Turla gezmek hiç gezmemekten çok daha iyidir. Ancak bu kadar yere 1 hafta çok çok az inanın. Bir dostum böyle yoğun bir turla Balkanlara gitti, dönüşte “nasıldı” soruma yanıtı “bilmem, otobüsten inmedik ki” oldu.:) Olsun, iyi yapmışsınız, balkanlar candır, çok severim. Benim de ailem 4 taraftan Balkan göçmeni. Kosova’ya gitmedim. Ben 1 ayda sizden az sayıda yere gittim, kala kala gezmeyi seviyorum. Ama iş güç buna uygun, dostlarımın çoğu 1 haftadan fazla bir yere gidemiyor. İmkanlar ne kadarsa değerlendirip gezmek iyidir. Hepsinde yürüyüş yapıp çay kahve içebilirsiniz akşamları, Mostar, Saraybosna, Budva, çok hoş yerler. Dönüşte ilgili yazılarıma izlenimlerinizi yazarsanız güncel bilgi olur okurlara, çok memnun olurum. Güzel bir Balkan turu dilerim.
bencede hiç gezmemekten daha iyidir.Bilmiyorum bir daha gider miyiz Balkanlar’a,ama bir daha olursa kendimiz organize ederiz.Aslında benim de otobüsten inmemek gibi bir endişem var ama hadi hayırlısı diyorum sadece.Maalesef öyle bir ay ayırmak kendi şartlarımızda mümkün değil.İnsan bir yerde kaldığı zaman -hatta bana göre 6 ay olmalı-ancak o kentin kültürünü karekterini,en iyi kahvesinin nerde olduğunu,ekonomik durumunu,halkın sıkıntılarını ve bakış açısını algılayabiliyor.Tatil için değil ama iş için 6 ay Libya’da yaşamıştım ,yine de onlardan biri gibi hissettiğim zamanlar çok oldu,Kaddafi hayattayken onun zulmune şahit olmuştum.Neyse keşke sizin kadar rahat gezebilsek ama elimizdekini kullanmaya çalışıcaz artık.Dönüşte inşallah yazıcam izlenimlerimi.Cuma sabahı yolcuyuz…Bende memnun oldum,teşekkür ederim.
Elbette, imkanlar ölçüsünde gezmek, merak etmek ve gitmek önemli olan. Mostar ve diğer Balkan kentlerinden izlenimlerinizi merakla bekleyeceğim, iyi yolculuklar.:)
Bu yaz bi balkan turu yapicam. Her ne kadar pasaporttan gecerken bi sorun cikma korkum olsada suan buralara gitmenin heyecani bambaska..tesekkurler
Balkanlar gezmek için candır Elif Hanım. Balkan turunuz ne kadar sürecek? Mostar var mı? Rotanız nasıl?
Bi beyaz yakali oldugum icin malesef 9 gun. Izmir-Bosna-Karadag-sirbistan-makedonya-izmir.
Aslinda kosova’yi da eklemistim ama bosna ve makedonyanın guzelliklerini arastirdikca oralarda daha uzun kalmam gerektigine inandim. Bir de bu gezi biraz budget trip havasinda. O yuzden kosovayi cikardim. Malum donuste krediler beni bekler 🙂
Anlıyorum. 🙂 Mostar’da kalacak mısnız?
Saraybosnada bi hostel ayarladim. Mostara gidicem ama kalmiycam orda..aslinda kalmiycam demek sacma olur. Ne zaman ne olacagi belli olmaz. Bakmissiniz tur kendi icinde kendi varyasyonlarini yaratmiş 🙂
Gidicem gorucem.
En sevdiğim seyahat tarzı, günleri planlı olmayanı. Mostar’da önemli gezilecek yerleri günübirlik görebilirsiniz, ama her şehirde kalmak iyidir, zaman elverirse. Bosna-Hersek’teki rotanız nasıl?
Malesef bosnada 3gun kalacam..is yogunlugumdan oturup da planlayamadim. Suan sadece saraybosna ve mostar 🙂
Onerilerinizi alabilirim.
1 gün Mostar 2 gün Saraybosna iyi olur bence. Saraybosna başkent ama büyük bir şehir değil.
Valla iste dedigim gibi sehirler var ama o sehirde nereye gidilecek; buna dair su an icin pek bir fikrim yok 🙂
Tek endisem ulkeler arasi gecişte pasaportta bi sıkıntı olmaması.
Guzergahimi size yazmistim. Sehirler arasi geciste tren otobus vs ne tavsiye ederdiniz?
Rahat olun, küçük ve kolay şehirler, önceden net planlar yapmaya gerek yok. 🙂 Ülkeler arası geçişlerde sorun olmaz, bazen biraz bekleme olabilir. Bölgede tren pek yaygın değil. Ben sadece özellikle tavsiye edildiği için Mostar’dan Saraybosna’ya trenle gittim, onun dışında hep otobüs veya minibüs. Bir şehire varıp yerleştikten sonra ya da hemen terminalde indiğinizde gideceğiniz bir sonraki yere bilet alırsınız.
Anladim..peki ulasim ucretleri nasil..ne kadar arasinda degisiyor bilet fiyatlari?
Bir de yalniz basina seyehat eden biri icin ne kadar guvenli sehirler?
Haaattaaa gece yolculugu yalniz bir bayan icin ne kadar saglikli? Nelere dikkat etmeliyim? 🙂
Mostar Saraybosna otobüsü bilet fiyatı 20 marka (BAM, KM), tren 10 marka, Karadağ’a gitmek için Mostar Podgorica otobüsü 19 marka. Bosna-Hersek para birimi 1 marka 1.65 Türk Lirası ediyor. Üsküp Belgrad otobüsü sanırım 20 avro civarı. Balkan ülkeleri Türkiye’den güvenlidir. Değerli eşyalarınızı güvende taşıyın yeter.
Cok tesekkur ederim..su an adeta altin degerinde bilgi aldim sizden 😀
Ne mutlu bana. 🙂
Sorularim oldukca size danisacam Alper Bey. Tesekkurler tekrardan 🙂
Mostar, Bosna-Hersek, Balkanlar, seyahat hakkında bilgi için her zaman sorularınızı beklerim Elif Hanım. Benim bilmediğim bir konu olsa bile okurlarımdan yanıtlayanlar olabilir. Rica ederim. 🙂
Şu övdüğünüz sırplar mı her yeri mezar haline getirmiş siz gezgin olarak bilirsiniz iyi sırp insanları mı yapmış bu hale getirmiş
Sırplar iyidir, cana yakındır. Yugoslavya Savaşı’nın Mostar cephesinde çatışmalar daha çok Boşnaklarla Hırvatlar arasında oldu. Sırplar da Yugoslavya’nın devletiyle ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne karşı isyan eden bölücü terörist Boşnak ve Hırvatlara karşı ülke genelinde savaştılar. İyi savaş yok, savaşta herkes öldürür.
merhabalar, bu geziyi ne kadara malettiğinizi ve kaç günde gezidiğinizi öğrenebilir miyim ?
Merhaba. Ben 1 ay Bosna-Hersek, Makedonya, Arnavutluk, Karadağ, Hırvatistan ve Sırbistan’da gezdim. Hiç uçak kullanmadım. Ucuz şeyler yedim, fazla harcamamaya dikkat ettim ve 2500 TL harcadım.
Merhabalar Alper Hocam,
Saraybosna merkezi ve Mostar dışında nereleri önerirsin? 4 günlük sure var. Mostar’ a bu gün gidiyorum
Merhaba. 4 gün ancak ikisine yeter bence. Hızlı gezerim, daha fazla yer göreyim derseniz Jajce Ormanı ve şelalesi, ya da Zelenkovac ekoloji köyü olabilir. Banja Luca da gidilebilecek yerler arasında.
merhabalar Alper bey en iyi ve ucuz isli eti nereden alabilirim ve otobüsle kaç kg kadar getirebilirim? saygılar iyi gezmeler.
Merhaba. İsli et Bosna-Hersek mutfağının başlıca ürünlerinden. Ben de gittiğimde tattım ama alıp Türkiye’ye getirmedim, belli bir yer bulmuyorum. Kasaplara ve süpermarketlere bakıp seçebilirsiniz. Belli bir kilo sınırı yok ama burada satacak şüphesi uyandıracak kadar çok olmamalı. Paket gıda olarak 6-7 paket alırsanız sorun olmaz. Saygılar.
Mostar köpüsüme hep üzülürüm.
Yeniden inşa edilmiş olsa da orijinal değil artık.
Haklısınız. Keşke yıkılmasaydı. Teselli edici nokta, yeni Mostar Köprüsü’nün, nehirden çıkarılan eski köprünün taşları ile inşa edilmesi.
bosna cok huzunlu bir ülke , bulunduğum süre içerisinde sürekli savaş hikayeleri duymak gerçekten can acıtıyor ama güzel tarafı insanları cok iyiler ve sizinle ilgileniyor hele hele yemekleri çok güzel özellikle cevapi ve burekleri 🙂
Bosna-Hersek’i ben de sevdim. İnsanı iyi ve arkadaş canlısı. Çevapi ve bürek candır.
Hocam siz izmittemisiniz?
Çalıştığım üniversite orada, evim İstanbul’da.
En sevdiğim sehirlerden biri Mostar ☺ ne güzel kaleme almışsınız .
Merhaba Alper bey öncelikle muhteşem gezi vlogunuz için sizi tebrik ederim bizler için motive edici bu seyahatleriniz heyecan verici. Ben de ilk kez bu sene yurtdışı gezisi planlıyorum. fakat bu önce İran olacak merak ettiğim önemli bir husus var pasaportu yeni aldım ilk sayfasında İran damgası olması genel olarak sorun olur mu sadece USA UK İsrail için değil.. Her yerde sorun olacak mı? Cevabınızi acilen bekliyorum saygılar.
Merhaba Şermin Hanım. Seyahat rehber yazılarıma ilginize teşekkür ederim, memnun oldum. Pasaportunuzda İran damgası olması ABD ve İngiltere için sorun oluşturmaz, sadece İran’da ne yaptığınızı sorarlar. Ancak İsrail’e girişte sorun yaşama, daha fazla sorgulanma olasılığınız yüksek. Bunun dışındaki ülkeler için sorun yok.