Kırım Gezi Notları

Kırım gezi notları olarak hazırladığım bu yazımda uygun mevsim, Kırım hakkında bilgi, Kırım şehirleri, gezilecek yerler, yemekler, bilgiler, öneriler var. Daha sonra da iki kez gittiğim yarımadada gezdiğim yerleri ayrı yazılarımda anlatacağım. Kırım tatil ve gezi için ideal bir bölge; keşfedilecek yeri çok var, güvenli, ucuz ve eğlenceli. Sadece eski Sovyet coğrafyasından değil tüm dünyadan turist ve gezginleri kendine çekiyor.

 

 

Kırım Hakkında Bilgi

Kırım tarih boyunca Ruslar, Yunanlar, Tatarlar, Osmanlılar, Venedikliler, Cenovalıların yerleştiği, şehirler kurduğu, karma evlilikler yaptığı, izler bıraktığı bir coğrafya. Kırım sahillerindeki tatil kasabalarına milyonlarca turist tatile geliyor. Ukrayna’nın güneyinde ve Rusya’nın güneybatısındaki yarımada, ana karaya ince bir doğal köprüyle bağlı olan, adeta bir ada. İşte bir Kırım haritası.

 

 

1854-1856 Kırım Savaşı’nın yaşandığı bölgede bu sırada savaş muhabirliği mesleği doğmuş oldu. Bizim yakından tanıdığımız Florence Nightingale Kırım Savaşı sırasında yaralanan İngiliz askerleri önce Üsküdar’daki Selimiye Kışlası’nda, sonra da  yarımadanın Balaklava kasabasında tedavi ederek hemşirelik mesleğinin kurucusu oldu. Askerler Florence Nightingale için Lambalı Kadın ünvanını kullandılar.

 

Kırım Vilayeti (Oblast) Sovyetler Birliği döneminde, 1954’te Rusya‘dan ayrılarak Ukrayna‘ya bağlandı. Geçtiğimiz günlerde ise Rus Ordusu’nun girmesi ve referandum sonucu yeniden Rusya’ya geçti.

 

Uyarı! Özerk cumhuriyetin Rus Ordusu’nca işgali ve referandumla Ukrayna’dan ayrılarak Rusya’ya bağlanması nedeniyle yaşanan gerginliğin savaşa dönüşme olasılığı vardır. Birçok devlet vatandaşlarını mecbur kalmadıkça gitmeme konusunda uyarıyor. Giderseniz de dikkatli olmalı, halkla Ukrayna’dan ayrılma konusunda tartışmamalısınız.

Kırım Hava Durumu – Kırım’a Ne Zaman Gidilir?

Bölgede yüksek tatil sezonu Temmuz ile Eylül arasında ve kalabalık oluyor. Yazın Akdeniz iklimi hakim ve oldukça sıcak . Ben hep Temmuz ve Ağustos’ta gittim ve hava durumu çoğu gün bunaltıcı sıcaktı, ama dayanılmayacak kadar değil. Kırım’a gitmek için en iyi aylar Mayıs, Haziran ve Eylül. Kışları kar yağsa da aşırı soğuk değil, ama bazen yükseklerde yollar kapanabiliyor. Yazları deniz suyu sıcaklığı 22-25 derece arasında, Ekime kadar denize girilebilir.

 

 

Kırım’a Nasıl Gidilir?

Kırım’ın başkenti Simferopol aynı zamanda bölgenin ulaşım merkezi. İstanbul’dan Kırım’a THY her gün uçuyor ve bilet fiyatları gidiş-dönüş genelde 180 Avro. Ukrayna Uluslararası Havayolu (UIA) biletleri 210 Avro, Atlasjet biletleri ise 80-150 Avro arasında değişiyor. Rusya’ya bağlandığına göre kısa süre içinde Aeroflot’un da direkt uçuşa başlayacağını tahmin ediyorum. Karaköy Limanı’ndan Cumartesi akşamları 22:00’de Yalta’ya gemi var ama 35 saat sürüyor. (Şu anki karışıklık nedeniyle THY ve Atlasjet Kırım uçuşlarını iptal etti. UIA da uçuşlarını durdurdu.)

 

Ukrayna’da iseniz başkent Kiev‘deki Zhuliany Havalimanı’ndan her gün Simferopol’e uçak var ve bilet fiyatları tek yön 35 ila 60 dolar arasında. Kiev’den Simferopol’e her gün 12 ve 28 numaralı trenler 18 saatte, Odessa’dan ise 650 numaralı tren 12 saatte gidiyor. Yataklı trenlerin bilet fiyatları üçüncü sınıf 17 dolar, ikinci sınıf 30 dolar, birinci sınıf 100 dolar civarında. Sevastopol, Kerch ve Feodosya’ya da trenle gitmek mümkün. Tüm bu saydığım şehirlerden Simferopol ve diğer çoğu kasabaya otobüsler de var. Simferopol’den Yalta’ya gitmek için taksi (45 dolar), troleybüs (2 dolar) ve otobüs (4 dolar) var. Ukrayna otobüsleri için SkyBus, trenleri için ise Ukrayna Demiryolları web sitelerine bakabilirsiniz.

 

Dikkat, güncel bilgi: Mevcut durumda Kırım’a sadece Rusya’dan gidilebiliyor!

 

 

Kırım Şehirleri ve Kasabaları

Simferopol

Başkentin tren istasyonu, en güzel binalarından biri. Genelde kıyılara ve dağlara gitmek için bir aktarma yeri olan kentin Tatarca adı Akmescit. Simferopol’den Yalta’ya benim de kullandığım 56 kilometrelik dünyanın en uzun troleybüs hattı var.

 

Yalta

Rus Çar saraylları ve anıtlarla dolu güzel kıyı kenti Yalta kuşkusuz Kırım’ın gözdesi. Tüm Sovyet bloğunun en çok sevilen üç tatil merkezinden biri olan Yalta’da küçük, ucuz ve temiz bir ev kiralayıp günlerce kenti ve çevresini gezdim.

 

Aluşta

Batıdan Yalta’ya giderken ilk deniz-güneş-kumsal kasabası. Aluşta’daki (Alushta) eski tekne tersaneleri kumsallara çevrilmiş.

 

 

Alupka

Alupka kayalık deniz kıyıları, Rus tipi yazlık ev daçalar ve Vorontsov Sarayı’na evsahipliği yapıyor. Churchill 1945’teki Yalta Konferansı sırasında bu sarayda kaldı.

 

Bahçesaray

Simperofol ile Sevastopol arasındaki vadide yer alan Bahçesaray (Bakhchysarai), başta Kırım Han Sarayı, kayalara oyulmuş Ermeni Manastırı, Çufutkale ve Türk Müseviler olan Karaylar’ın sinagogu olmak üzere ilginç gezilecek görülecek yerlere sahip. Tatarcası Bağçasaray. Eski Yurt, Orta Cuma Camii, Tahtalı Cami, Zincirli Medrese de Tatar eserlerinden.

 

Balaklava

Kırım Savaşı nedeniyle ünlü olan küçük kasabada gizli nükleer denizaltı üssü ve tünellerini ziyaret ettim, sandalla gezdim. Tatarcası Balıqlava.

 

 

Feodosya

Simferopol’den 100km doğuda bulunan Feodosya’da (Feodosia) ünlü ressam Ayvazovski Resim galerisi var. Mimari açıdan Odessa’ya çok benzeyen Feodosya’ya ben bu müze ile Vladimir Vysotsky’nin albümünü bulabilmek için Koktebel’den günübirlik gittim.

 

Kerç

Yarımadanın en doğusunda,  Rusya’ya çok yakın bir kent. Tatarcası Keriç olan kentin adının uluslararası yazılımı Kerch.

 

Koktebel

Feodosya ile Sudak arasındaki tatil kasabası kumsalları ve eğlencesi için tercih ediliyor. Burada ismi halen Türkçe olan Karadağ, tekne ile ziyaret etmeye değer. Pansiyon fiyatları uygun. Tatarcası Köktöbel.

 

Sivastopol

Önemli bir donanma kenti olan Sivastopol (Rusça Sevastopol, Tatarca Aqyar) II Dünya Savaşı’ndaki direnişi nedeniyle Kahraman Şehir ünvanına sahip.

 

Simeiz

Yalta yakınlarındaki Simeiz, kayalık ve güneşli bir kasaba.

 

 

Sudak

Cenevizlerden kalma kalesi, kumsalları ve eğlencesiyle bilinen Sudak’ta güzel bir tatil yaptım.

 

Novyi Svit

Eskiden beri köpüklü şarabıyla ünlü bu küçük sahil kasabasında güzel kumsallar ve orman var. İlginç yeryüzü yapısı ve manzaraları nedeniyle birçok Sovyet filminin çekildiği beldeyi günübirlik ziyaret ettim.

 

Yevpatorya

Yevpatorya (Türkçesi Gözleve, Tatarcası Kezlev) bugün bir liman, demiryolu ulaşımı ve tatil merkezi. Yazın tatilciler nedeniyle yoğun olan kentte kışın işsizlik sorunu yüksek.

 

Kırım’da Gezilecek Yerler

Kırım’da gezilecek yerler çok ama neyse ki birbirlerinden pek uzak değiller. Gezdiğim yerleri ayrı yazılarla anlatacağım, burada sıralayıp kısa bilgiler vereyim.

 

Kırım Han Sarayı

Bahçesaray kasabasındaki Kırım Han Sarayı, 1443 yılından itibaren Tatar Hanlığı’nın başkenti idi. Bahçesaray 1475 yılındaki Osmanlı işgalinden itibaren Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı ama kendi içinde egemen bir hanlık haline geldi. Kırım Savaşı ile Ruslara geçen bölgede Kırım hanlarına soylu ünvanı verildi, başkent Simferopol’e taşındı. Han Sarayı güzel bahçeleri, camileri, mezarlıkları, ahşap yapıları ve haremiyle Kırım’da görülecek yerler arasında.

 

 

Çufutkale

Çufutkale (Çıfıt Kale) Bahçesaray’daki geçmişi altıncı yüzyıla uzanan bir mağara kent. Yaz sıcağında kayalıklara tırmanmak zor oldu ama değdi. Buradaki eserler ve manzara ilginç.

 

 

Büyük Kanyon

Büyük (Bolşoy) Kanyon’a Yalta’dan 1.5-2 saatte, Bahçesaray’dan otostop veya minibüsle gidilebiliyor. 2 dolara denk gelen ücreti ödedikten sonra dere kenarından bir saat yürüyerek kanyona ulaşılıyor. Yürüyüş patikasının sonunda iyi yemek ve kötü şarap satan bir adam, küçük bir şelale ve göl var.

 

 

Mağaralar

Kırım’da gezilebilecek mağaralar olan Krasnaya, Emine-Bayır-Hosar ve Mramornaya’ya erişmek kolay. Diğer birçok mağaraya profesyonel olmayanların gitmeleri önerilmez.

 

 

Swallow’s Nest – Kırlangıç Yuvası

Kırlangıç Yuvası (Swallow’s Nest) adlı yapı Yalta ile Alupka arasındaki Gaspra’da yer alıyor. Kırk metrelik uçurumun tepesinde ve tam ucundaki Neo-Gotik saray 1912 yılında inşa edildi ve Kırım’ın en ünlü simgesi ve mutlaka gezilecek yerler arasında. Yalta’dan tekne turları var.

 

 

Livadia Sarayı

Eskiden çarların yazlık sarayı olan mekan, II. Dünya Savaşı’nı sona erdiren Yalta Konferansı ile ünlü. Görülmesi gereken yerler arasında.

 

 

Massandra Sarayı

Fransız şatosunu andıran eski çar sarayı. Bir kez Stalin gitmiş ama güvende hissetmediği için kalmamış.

 

 

Gurzuf

Aluşta ile Partenmit arasındaki Gurzuf Kırım’ın en güzel yerlerinden. Fransız Rivyerası iklimine sahip Gurzuf’un iyi şarapları ve berrak bir denizi var.

 

 

Ceneviz Kalesi

Sudak’ta gezdiğim bu kalede güzel binalar, kuleler, manzara oluşturan kalıntılar var. Kalede Osmanlı döneminden kalma bir mescit de bulunuyor.

 

 

Sovyet Nükleer Denizaltı Üssü

Balaklava’da gezdiğim eski gizli nükleer denizaltı tünelleri soğuk savaş döneminin önemli askeri merkezlerinden.

 

 

Yurt dışı seyahatle ilgili birçok öneri, bilgi ve ipucunu, ucuz gezi yöntemlerini Çeşitli sayfamda bulabilirsiniz.

 

Kırım’da Eğlence

Kırım’da gece hayatı eğlenceli ve hareketli. Her kent ve kasabadaki bar ve diskolardan başka eğlence etkinliklerine katılmak isterseniz müzik festivallerine gidebilirsiniz.

 

Koktebel Caz Festivali

Her yıl Ağustos ve Eylül’de düzenleniyor. Günlük bilet 12 dolar civarında.

 

Kazantip Festivali

Eğlencenin zirvesi Popovka kumsalındaki Kazantip Festivali sizi şahane müzik, ılık Karadeniz suyu ve çılgın gençleriyle önyargıdan uzak bir dünyaya davet ediyor. 31 Temmuz – 14 Ağustos arasında gerçekleştirilen festivalde güzellik yarışması ve spor gibi etkinlikler de var.

 

 

Festivalin düzenleyicileri insanları “cennete” davet ediyorlar ve aşık olanlar eğer isterlerse buradaki “Hızlı Evlilik Kurumu” tarafından bir törenle Kazantip Parti Ülkesi vatandaşlarının “cennet birliği”ne girişini onaylıyorlar ve bunun aşk sürdükçe geçerli olacağını söylüyorlar. Festivalin kuralları arasında “aşk bedavadır, sevişin”, “beyninizi ve prezervatifinizi kullanın” gibi sloganlar var. Gitmeye niyetlenen yurdum insanı: eğlen ama saçmalama, efendi ol!

 

 

 

Kırım Yemekleri – Kırım’da Ne Yenir?

Rus, Ukrayna ve Tatar mutfaklarının etkilerini taşıyan Kırım yemekleri lezzetli. Tatarların ünlü çiğ böreği dilimize yanlış bir anlam kazanarak geçmiş olup, asıl adı çibörek (şırbörek) olan bir Kırım Tatar yemeğidir. Bize de aynen geçmiş olan çibörek, daire şeklindeki hamurun içine koyun veya dana kıyması, kıyılmış soğan ve karabiber konup yarım ay şeklinde kapatılarak derin ayçiçek yağında kızartılmasıyla yapılıyor.

 

 

Bölgenin yemeklerinden mantı (манты) bizdeki gibi yoğurtla değil genelde acıka (аджика) veya krema ile sunuluyor. Bizim Urfa’ya benzeyen lüle kebabı ( люля-кебаб) ile şiş kebabın Rusçası şaşlık (шашлык) da tanıdık lezzetlerden. Kuzu ve domuz etinden yapılan şaşlık, Tatar lokantalarında domuzdan yapılmaz.

 

 

Tatar yemeklerinden olan lagman (лагман) çorbası, iri koyun eti, sebze ve erişteden yapılır ve bizdeki çorbalardan daha bol malzemelidir; orada “çorba” olarak adlandırılır ama bizde “sulu yemek” kıvamındadır.

 

 

Kumsallarda molochnoye adlı aromasız sade dondurma çok satılıyor. Ayrıca paklava (паклава, baklava) olarak sattıkları şeyin bizdekiyle ilgisi yok; ince hamur katmanları bir çiçek veya peçete demeti şeklinde birleştirilip kızartılarak fındık ve balla kaplanıyor.

 

 

Tatar lokantalarına gittiğinizde hem tanıdık hem de biraz farklı yemekler tadarak eğlenceli yemekler yiyebilirsiniz. Tatarlar çayı (chai, чай) seramik demlikte ve fincanla içiyor. Demli çay bulmakta güçlük çekmezsiniz.

 

Ukrayna ve Tatar yemekleriyle içkileri hakkında daha fazla bilgiyi Ukrayna Gezi Rehberi yazımda hem yazdım hem de videomla anlattım.

 

Kırım’da gezdiğim yerleri ayrı ayrı yazacağım.