Had Gadya (Aramice: חַד גַדְיָא chad gadya, İngilizce: one little goat, İbranice: “גדי אחד gedi echad)
Yahudilerin hamursuz bayramının (İng. Passover Seder, İbr. סֵדֶר) sonunda da söylenen eski bir savaş tekerlemesinin sözlerini besteleyen Chava Alberstein‘in (חוה אלברשטיין) şarkısında geçenler, bazı modern tarihçilere göre semboller içerir. İsrail tarihinin özeti olan Had Gadya (Chad Gadia) şarkısında geçen baba kelimesi tanrıyı, 2 paraya alınan kuzu da Yahudileri temsil eder. Kuzuya saldıranlar (düzenbaz kedi-Asurlular, köpek-Babiller, sopa-Persler, ateş-Makedonyalılar, su-Romalılar, öküz-Arap Mücahitler, kasap-Haçlı Hıristiyanlar, ölüm meleği-Türkler) ise İsrail’i şimdiye kadar işgal etmiş ülkeleri simgeler. Bunlardan en sonuncusu olan ölüm meleğinin (Azrail) Osmanlı olduğu söylenir. En son kısımda geçen “Bu yıl, benim değişen. Eskiden uysal bir kuzuydum, sonra bir kaplan oldum ve vahşi bir kurt.” sözleri ise İsrail’in şu anki politikasını anlatır. Kuzuyla ifade edilen, işgaller, soykırımlar yaşamış bir halkın, kendilerine yapılanın aynısını bölgedeki Yahudi olmayan halka yapan İsrail hükümetini eleştirmesi. “Zalimin mazlum ile, celladın kurban ile dönüp durduğu bu dehşet çemberi, bunca delilik ne kadar daha sürecek böyle?.. Ve her şey yeniden başlıyor işte…”.
Had Gadia şarkısını Serbest Bölge filmindeki çekimde ve Türkçe atyazıyla dinleyin:
Had Gadia savaş tekerleme şarkısı ve Serbest Bölge filmi hakkında bilgi.
Serbest Bölge (Free Zone)
İsrail’li ünlü yönetmen Amos Gitai‘nin Serbest Bölge adlı filminin başlangıcındaki Natalie Portman‘ın uzun ağlama sahnesinde bu şarkı çalıyor. Amos Gitai’ın Ortadoğu’daki çıkmaza ticaret ve kadınlar aracılığıyla getirdiği pragmatik çözüm önerisi Kudüs şehrinde, Ağlama Duvarı’nın önünde başlıyor ve Ürdün’ün doğusunda, vergilerin ve gümrüğün var olmadığı, son derece huzurlu bir ekonomik cennete, “Serbest Bölge”ye doğru yol alıyor. Birkaç aydır Kudüs’te yaşamakta olan Amerikalı Rebecca, nişanlısından henüz ayrılmıştır. İsrailli kadın şoför Hanna’nın kullandığı bir taksiye biner, oysa Hanna, Ürdün’deki “Serbest Bölge”ye gitmektedir ve kocasının ortağı olan “Amerikalı” ile buluşup ondan yüklü miktarda para alacaktır. Rebecca, kendisini de götürmesi için Hanna’yı ikna eder. “Serbest Bölge”ye ulaştıklarında, Filistinli Leyla onlara Amerikalının orada olmadığını ve paranın da ortadan kaybolduğunu söyler. Kaliteli bir sinema filmi izlemek isteyenlere tavsiye ederim.
Yönetmen: Amos Gitai
Senaryo: Amos Gitai, Marie-Jose Sanselme
Oyuncular: Natalie Portman, Hana Laszlo, Hiam Abbass, Carmen Maura
Had Gadya – Türkçe
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
anlatılır haggadah’ta
düzenbaz kedi yattı pusuya
zıplayıp yuttu kuzuyu bir lokmada
sonra köpek geldi,
babamın aldığı kuzuyu yiyen kediyi boğdu.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
derken sopa geldi,
babamın aldığı kuzuyu yiyen
kediyi boğan köpeği dövdü.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
gecikmeden ateş çıktı ve babamın aldığı kuzuyu yiyen
kediyi boğan
köpeği döven sopayı kül etti.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
ardından su geldi, babamın aldığı kuzuyu yiyen
kediyi boğan
köpeği döven
sopayı yakan ateşi söndürdü.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
sonra öküz geldi ve babamın aldığı kuzuyu yiyen
kediyi boğan
köpeği döven
sopayı yakan
ateşi söndüren suyu içti.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
ardından kasap çıktı ortaya ve babamın aldığı kuzuyu yiyen
kediyi boğan
köpeği döven
sopayı yakan
ateşi söndüren
suyu içen öküzü kesti.
sonra ölüm meleği geldi, babamın aldığı kuzuyu yiyen
kediyi boğan
köpeği döven
sopayı yakan
ateşi söndüren
suyu içen
öküzü kesen kasabın aldı canını.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
neden şarkı söylüyorsun küçük kuzu?
henüz bahar gelmedi buraya,
ne de fısıh bayramı erişti.
değiştin mi hiç?
değiştim ben bu sene.
ve her gece,
her bir gece
sadece dört soru sormuştum sana
ama bu gece başka bir soru düşündüm.
bunca delilik ne kadar daha sürecek böyle?
bu gece başka bir soru düşündüm.
zalimin mazlum ile,
celladın kurban ile
dönüp durduğu bu dehşet çemberi
bunca delilik ne kadar daha sürecek böyle?
bu yıl ne değişti?
bu yıl benim değişen.
eskiden uysal bir kuzuydum,
sonra bir kaplan oldum ve vahşi bir kurt.
güvercindim önceden, bir ceylandım
bugünse bilmiyorum ne olduğumu.
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
kuzucuk! ah kuzucuk!
babam almıştı onu bana sadece iki paraya
ve her şey, yeniden başlıyor işte.
Chad Gadya – English
My father bought it for just two coins.
The lamb! The lamb! My father bought it for just two coins, as the Haggadah relates.
Along came the cat and ate up the lamb.
The dog choked the cat that ate the lamb, that my father bought, for just two coins.
The lamb! The lamb! Along came the stick, to beat the dog, that choked the
cat, that ate the lamb that my father bought.
That he bought, for just two coins. The lamb! The lamb! Then came a fire and
burnt the stick, that beat the dog, that choked the cat, that ate the lamb, that
my father bought, for just two coins.
The lamb! The lamb! Then wather came and quenched the fire, that burn the
stick, that beat the dog, that choked the cat, that eat the lamb, that my father
bought for yust two coins.
The lamb! The lamb! Then came an Ox and drank the wather, that quenched
the fire, that burn the stick, that beat the dog, that choked the cat, that eat
the lamb, that my father bought for just two coins.
The lamb! The lamb! Along came a butcher and killed the Ox, that drank the
water, that quenched the fire, that burn the stick, that beat the dog, that
choked the cat, that ate the lamb, that my father bought.
Then came the Angel of Death and slew the butcher, who killed the Ox, that
drank the water, that quenched the fire, that burnt the stick, that beat the
dog, that choked the cat, that ate the lamb, that my father bought for just two coins.
The lamb! The lamb! Why do you sing, little lamb? Spring isn’t yet here and
Passover neither. Have you changed? I have changed this year.
And every evening, like each evening, I have only asked four questions. But
tonight, I have tought of another question.
How long will this circle of horror last? Tonight, i have tought of another
question.
How long will this circle of horror last? Of persecutor and persecuted, of
executioner and victim.
When will this madness end? What has changed this year? This year, i have
changed. I was a meek lamb. I have become a tiger and a wild wolf.
I was a dove, a gazelle.
Today, i don’t know who i am. My father bought it for just two coins. The lamb!
The lamb! Our father bought it for just two coins. And everything is starting again!
(lyrics: Chava Alberstein)
מקהלת ראנה – חד גדיא | جوقة رانة – حد جاديا Rana Choir – Had Gadia
גדי אחד – Latin harfleriyle İbranicesi
Vemah pit’om at sharah chad gadya –
aviv od lo higia upesach lo ba?
Vemah hishtanah lach, ma nishtana?
Ani hishtaneti li hashanah.
Shebchol haleilot,
bchol haleilot sha’alti rak arba kushiot,
halailah hazeh yesh li od she’elah:
“ad matai yimashech ma’agal ha’imah?”
Rodef unirdaf, makeh umukeh
matai yigamer hateruf hazeh?
Mah hishtanah lach, ma nishtana?
Ani hishtaneti li hashanah.
haiti pa’am keves ug’di shalev,
hayom ani namer uze’ev toref
haiti kvar yonah vehaiti tz’vi
Hayom eini yoda’at mi ani.
Dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya
kana avinu gdi bishnei zuzim
veshuv matchilim mehahatchalah.
Dazvin aba bitrei zuzei,
chad gadya, chad gadya.
Bahachatul vetaraf et hag’di
g’di katan g’di lavan.
Uva hakelev venashach lachatul
shetaraf et hag’di
she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei,
chad gadya, chad gadya.
Ve’i mizeh hofi’a makel gadol
vechavat bakelev shenavach bekol???
hakelev shenachash et hachatul
shetaraf et hag’di she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya
Ve’az partzah ha’esh
vesarfah et hamakel
shechavat bakelev hamishtolel
shenasach lachatul
shetaraf et hag’di
she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya
Uva’u hamayim vechivu et ha’esh
shesarfah et hamakel
shechavat bakelev shenashach hachatul
shetaraf et hag’di she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya
Uva hashor sheshatah et hamaim
shekivu et ha’esh
shesarfah et hamakel
shechavat bakelev shenashach et hachatul
shetaraf et hag’di she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya
Uva hashochet sheshachat et hashor
sheshatah et hamaim
shekivu et ha’esh
shesarfah et hamakel
shechavat bakelev shenashach et hachatul
shetaraf et hag’di she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya
Uva mal’ach hamavet veharag et hashochet
sheshachat et hashor
sheshatah et hamaim
shekivu et ha’esh
shesarfah et hamakel
shechavat bakelev shenashach et hachatul
shetaraf et hag’di she’avinu hevi.
dazvin aba bitrei zuzei chad gadya,
chad gadya, chad gadya..
Hem Had Gadia şarkısı ile hem de İsrail kültüründeki yeri ile ilgili güzel bir yazı olmuş, tebrikler. Yahudi kültürü ilginç.
Had Gadya şarkısının sözlerini aratırken buldum, çok teşekkürler.
Rica ederim.