Sao Paulo Gezi Notları – Brezilya

São Paulo 20 milyon nüfusuyla Güney Amerika‘nın ve Brezilya’nın en büyük kenti. Sadece kent merkezi 12 milyon. São Paulo 1554’te Portekizli papazlarca kuruldu. 1700’lerde küçük bir kasaba iken verimli toprakları ve yüksek rakımı sayesinde gelişen kahve üretimi ile çabuk büyüdü. On dokuzuncu yüzyılda kahve üretiminin getirdiği zenginlikle bir sanayi, ticaret ve bankacılık merkezine dönüştü. İşte uzun ve ayrıntılı Sao Paulo gezi yazılarımdan biri.

Kent ve çevresine İtalya, Portekiz, İspanya, Almanya ve Japonya’dan pek çok göçmen geldi. Portekizce konuşulan Brezilya ve São Paulo’da halkın büyük bölümü Katolik Hıristiyan. Arkadaşım Janaina beni Sao Paulo’da gezilecek yerlere götürdü.

Sao Paulo Gezi Notları

Edificio Martinelli adındaki Sao Paulo’nun ilk gökdeleni 1922 – 1934 yılları arasında inşa edildi. Yaptıran kişi İtalyan göçmen Giuseppe Martinelli. Mimarı Irmãos Lacombe, mühendisi Engenheiro Walter Merlo. Libero Padaro Caddesi’nin 505 numaralı binası. Art Deco tarzı binanın yapımında cam, çelik, granit, beton ve tuğla kullanıldı; 600 işçi ve 60 sanatçı çalıştı. 1929 yılında 12 katlı olarak tamamlanması planlanmıştı, sonra halktan gelen istek üzerine 14, daha sonra 20 katlı olması kararlaştırıldı, sonunda 30 katlı oldu. . 1947 yılına dek Latin Amerika kıtasının en yüksek binasıydı. Betonunun çimentosu Norveç ve İsveç‘ten ithal edildi. Sao Paulo’nun ilk elektrik aydınlatmalı reklamı 1929 yılında bu binaya kondu. Bence Sao Paulo’da gezilecek yerler arasında ve Brezilya’nın önemli yerlerinden biri.

Sao Paulo Gezi Rehberi

Martinelli ve eşi binanın tepesindeki dört katlı köşkte yaşadı. Martinelli maddi sıkıntısı nedeniyle binayı 1934 yılında İtalyan hükümetine sattı. 1943’te Brezilya 2. Dünya Savaşı’na katılınca bütün İtalyan varlıkları gibi bu bina da devletleştirildi ve Edifício América adı verildi. Savaştan sonra tekrar eski adı Edificio Martinelli adını aldı. 1950’lerde bina yoksul halk tarafından işgal edilip yaşandı. 1992 yılında belediye tarafından tarihi eser ilan edildi. “Yüzü olmayan sarışın kadın” olarak adlandırılan hayalet bu binada sadece aynalarda görülebiliyormuş. Yüzü olmayanını anladım da, sarışın hayalet hiç duymamıştım. Uzun yıllardır dolaşan bir şehir efsanesi, bana da Sao Paulo gezi yorumları için malzeme oldu.

São Paulo’nun 19. yüzyıldan bu yana sürekli büyümesi gecekondulaşmayı da beraberinde getirdi. Milyonlarca insan kentin çevresinde, sağlıksız barınaklarda yaşamaya başladı. 20. yüzyılın başlarında, Japon, Suriye ve Lübnanlı göçmenlerin gelişiyle göç dalgası devam etti. Çevre kirliliği ciddi boyutlara ulaştı. Kent içi ulaşım önemli bir sorun oldu. Durmadan yeni yolların yapıldığı ve gökdelenlerin yükseldiği São Paulo, “Güney Amerika’nın Chicago’su” olarak nitenlendiriliyor. 1940’ta 1,3 milyon olan nüfusu, hızlı kentsel gelişmeyle 1960’ta 3,7 milyona, 2010’da ise 20 milyona ulaştı..   Largo de São Bento semtindeki St. Benedict Manastırı, kentin en önemli binalarından biri. Buradaki ilk kilise 1600 yılında inşa edilmiş olsa da yıkıldı, bugünkü bina Alman mimar Richard Berndl tarafından 1910-1922  yılları arasında yapıldı. İç dekorasyonunu Hollandalı Adelbert Gresnicht gerçekleştirdi. Bugün 40 rahip burada yaşıyor. Portekizcesi  Mosteiro de Sao Bento. Sao Paulo gezisi sırasında görülmeye değer.

Aşağıdaki fotoğrafta sol alt köşedeyim. En sevdiğim fotoğraf tarzı; kenarda köşede ayrıntı olayım, manzarayı, eseri, binayı kapatmayayım. Bu arada Sao Paulo’da alışveriş yapmayı düşünenler ve Brezilya’da fiyatları merak edenler için Sao Paulo’da Sokak Alışverişi ve Sao Paulo Merkez Pazarı yazılarımı öneriyorum.

Praça do Patriarca ile Teatro Municipal’i birleştiren köprüye hakim Shopping Light, Sao Paulo’nun en ünlü alışveriş merkezi. Bu neoklasik bina ABD’li mimar William Preston tarafından tasarlandı ve 1929 yılında São Paulo Light & Power Company merkezi olarak açıldı. Binanın resmi adı her zaman şirketin ikinci başkanı Prédio Alexandre Mackenzie (Prédio Portekizce bina demek) oldu. 1990’larda bir grup yatırımcı binayı satın alarak 1999 yılında Shopping Light adıyla alışveriş merkezini açtılar. İsmindeki “Light”, ilk sahibinin adından geliyor.. Arkadaşım eşliğinde Brezilya’da gezilecek yerler arasında bulunan Sao Paulo gezisine devam.

Sao Paulo’da beni görmeyecek şekilde oturan veya yatan birkaç evsizin fotoğrafını çekmek isterdim ama arkadaşım Janaina “Sakın deneme, sinirleniyorlar. Aralarındaki dayanışma güçlüdür; çektiğin evsiz seni görmese bile gören bir başkası müdahale eder ve olay çıkabilir” deyince yerli sözü dinledim. Sao Paulo’da ve Brezilya’da güvenlik pek iyi düzeyde değil. Çok sayıda evsiz var ve silahlı sokak soygunları yaygın. Brezilya uçuşlarının çoğu bu kente iniyor ve dikkatli gezmek gerekiyor. Sao Paulo’da yaşam kurmak isteyenlerin güvenlik konusunda özen göstermelerini öneriyorum.

Sao Paulo Gezisi – Tiyatro

Bu arada Brezilya’da ucuz yemek yemek isteyenler için Brezilya’da Atıştırmalıklar ve Pazarlar adlı, lokantalarda yediklerimi merak  edenler için Brezilya’da Lokantalar ve Yemekler adlı yazımı tavsiye ediyorum.

Ramos de Azevedo tarafından 1903-1911 yıllarında inşa edilen Sao Paulo Şehir Tiyatrosu (Theatro Municipal) hem mimari değeri hem de tarihi önemi bakımından kentin sembollerinden biri. 1922 yılında burada gerçekleştirilen Modern Sanatlar Haftası (Semana de Arte Moderna) Brezilya’da sanatta devrim yarattı, Brezilya’da modernizmin başlangıcı kabul ediliyor. Bugün Kent senfoni Orkestrası, Lirik Koro (Coral Lírico) ve Sao Paulo Kent Balesi de burada. Bu güzel tiyatroyu görmeden Sao Paulo gezisi olmaz.

Aşağıdaki fotoğrafta görülen belediye temizlik işçileri Şehir Tiyatrosu (Theatro Municipal) ve yanındaki heykel civarında tazyikli suyla evsizlerin dışkı ve idrarlarını temizliyorlar. Kent merkezindeki bu alan evsizlerin mekanı.

Sao Paulo’da Görülecek Yerler – Katedral

Sao Paulo kent merkezindeki Metropolitan Sé Katedrali (Catedral da Sé – Catedral Metropolitana) 8.000 kişiye kadar ibadetçiyi alabiliyor. Çanları her sabah sekizde Brezilya milli marşını çalıyor. Katedral Meydanı’ndaki (Praca da Sé) Neo Gotik tarzı bu güzel ibadethanenin çevresi ve meydan evsizlerin hakimiyetinde. Sao Paulo’da görülecek yerler arasında yer alan bir tarihi yer.

Praca de Se Meydanı’nda, Catedral da Sé önünde bir hayır kurumu evsizlere yemek veriyordu. Janaina’ya bunu neden burada yaptıklarını sordum. Belediyenin bir süre önce evsizler için olan barınakları kaldırmasını sessizce protesto ediyorlarmış aslında.

Aşağıda Sao Paulo merkezinde (Centro) heykelini gördüğünüz Tenerife’li Padre José de Anchieta 16. yüzyılın ikinci yarısında Brezilya’da Hıristiyanlığı yaymak için bulunan İspanyol bir Cizvit misyoner. Sao Paulo şehrinin kurucularından biri.

Henüz Brezilya’da ikinci günüm, ama zıtlıklarıyla, insan tiplerinin farklılığıyla baş döndürücü. Sarışın Avrupa kökenliden çekik gözlüye, zenciden Orta Doğu’luya, müthiş bir insan çesitliliği.

Sao Paulo yazılarımın devamı: Sao Paulo’da sokak alışverişi.