Özgürlük – Tony Gatlif – Fransa

ÖZGÜRLÜK (Freedom) 2009

Orijinal adı: Korkoro

Çok sevdiğim TranSylvania (isteyene DVD’sini verebilirim) filminin Çingene yönetmeni Tony Gatlif’in yapıtı Özgürlük, çingene soykırımı üzerine yapılan ilk film. Fransız James Thierrée hariç filmde çingene rolündekilerin tümü Romanya, Arnavutluk, Sırbistan ve Gürcistanlı çingene. II. Dünya Savaşı öncesi sayıları 2 milyon olan Avrupa Çingenelerinin yaklaşık yarım milyonu Nazilerce katledildi. Tony Gatlif, Özgürlük filminde bu Çingenelerden 15 kişilik bir ailenin öyküsünü etkili biçimde anlatıyor. Film en çok karakterlerin doğaya, yaşama ve masumiyetlerine olan inancı üzerinde duruyor. Çingenelerin müzik sevgisi, bazen çok yakın bazen de panoramik sahnelerle iyi vurgulanıyor.

Çingeneler ve Özgürlük

Nazi soykırımında öldürülen milyonlarca Yahudi hakkında çok şey bildiğimiz halde, katledilen yarım milyon Çingene hakkında neden birşey bilmiyoruz? Elbette bunun yanıtı; İsrail ve Yahudilerin tüm dünyada etkin olarak bunu anlatabilmeleri, Çingenelerin ise güçsüz ve etkisiz olmaları. Bu yanıtın doğruluğu kesin, ama bence tek nedeni değil. Çingeneler ölülerle ilgili tabuları nedeniyle soykırımdan pek bahsetmezler. Örneğin Özgürlük filmindeki büyük aile Kumpanya, sadece göçebe ruhlu oldukları için değil, ölülerin ruhlarından korktukları için de bir evi kullanmak istemezler. Filmde yapılan bir hata var: Batı Avrupa Çingeneleri Sintilerin dili olan Manouche değil Doğu Avrupa Çingeneleri Romanların dilinin kullanılması. Batı Avrupa Çingeneleri Sintilerin %80’den fazlası Nazilerce yok edildi, kültürleri neredeyse tamamen ortadan kaldırıldı, bu nedenle büyük felaket hakkında konuşmak, onu canlandırmak istemezler. Romanlar da çok sayıda katledilmiş olsalar da, kültürleri ve sosyal yapıları yaşayabildi, Tony Gatlif bu nedenle Özgürlük filmi için oynayacak Sinti bulamamış olabilir.

“Bu bizim savaşımız değil ki, sizin savaşınız. Çingeneler tarihleri boyunca kimseyle savaşmamıştır. Neden bedelini biz ödüyoruz?“

Yaptığı filmler dışında da Romanların sorunlarını dile getiren faaliyetlere destek olan Tony Gatlif, geçtiğimiz yıllarda Sulukule’deki yıkımların durdurulması için yapılan etkinliklere katılmış ve Sulukule’yi anlatan bir sinema filmi çekebileceğini söylemişti.

Ayşegül Devecioğlu’nun “Ağlayan Dağ Susan Nehir” kitabından bir alıntı: “Yol yorgunudur Çingeneler. Yerleşikliğin imkansız olduğunu bilir, yerleşik hayatı kekeleyerek yaşarlar.. Tanrıların korktuğu bu çocuklar gerçekten kara topraktan yaratılmıştı. Ateş hırsızından bu yana tanrıları bir tek onlar şaşırtmıştı. Evlerden, eşyalardan, mülklerden, bayraklardan, kitaplardan, banka hesaplarından, inceden inceye hesaplanan güvenli gelecek düşlerinden çatılmış dünyayı çıplak ayaklarının altında çiğniyorlardı; bacası tüten, güneşi parlayan çocuk resimleri gibi acemice çiziştirilmiş hayalleri buruşturup atıyor, ne cennetle ödüllendirilebiliyor,  ne cehennemle korkutulabiliyorlardı. Anı doludizgin yaşıyor; isteklerini ve umutlarını o anın avuçlarına teslim ediyorlardı; çıplaktılar, umutsuzdular, inatçıydılar. Baş eğmiyor, ele avuca sığmıyorlardı; geleceğe inanmadıklarından tanrılara ihtiyaçları yoktu, şimdiki zamanda savrulan hayatları, kaderin ta kendisiydi.”

Özgürlük Filminin Konusu

Önceki filmlerinde günümüz Roman hikâyelerini işleyen yönetmen Tony Gatlif, Özgürlük (Korkoro) filmiyle İkinci Dünya Savaşı yıllarından bir hikâye ile karşımızda. Cezayir doğumlu Roman yönetmen, “Özgürlük” filminin senaryosunu kendisi yazdı. Özgürlük filmi, gerçek bir hikâyeye dayanan senaryosu, şiirsel görselliği ve oyuncu kadrosuyla dikkat çekerken müzikleriyle de göz dolduruyor. Ailesi tarafından terk edilmiş bir çocukla çok sevdiği Roman ailesini korumaya çalışan kahramanlar arasındaki sevgi ve dostluk üzerinden ırkçılığı lanetleyen filmde, iki karakter öne çıkıyor; musluktan akan suya özgürlük vermek isteyen Taloche ve Roman olmak isteyen küçük Claude.

Hikâye 1943 yılında Fransa’da geçiyor. İkinci Dünya Savaşı’nın en kanlı günleridir. Almanlar Fransa içlerine kadar ilerlemiştir. Her yıl aynı yolu izleyerek Fransa’da dolaşan bir Roman ailesi daha önce birkaç kez geldikleri bir köye gelirler. Ailesi tarafından terk edilen küçük Claude, Roman ailesinin üyesi olmak ister. Almanlar ise soykırıma devam etmektedir; ancak bu defa hedef Yahudiler değil Romanlardır. Bu arada Fransa’da göçebeliği yasaklayan yeni bir yasa çıkar. Kentin belediye başkanı Theodore ile öğretmen Bayan Lundi bu Roman aileyi korur ve onlara yardım eder. Buna rağmen aile tutuklanır ve bir esir kampına kapatılır.

Theodore, aileyi kurtarır ve yerleşik düzene geçmeleri için onlara toprak verir. Ancak özgürlük aşkıyla yanan göçebe ruhlu Romanlar, bu sakin yaşama dayanamazlar.

Özgürlük Filmini İzleyin

Özgürlük Filminin Künyesi

Orijinal adı: Korkoro

Türkçe adı: Özgürlük
Yönetmen: Tony Gatlif
Yapımcı: Princes Production
Senaryo: Tony Gatlif
Müzik: Delphine Mantoulet
Yapım Yılı: 2009
Tür: Drama
Yapım: Fransa
Süresi: 111 Dakika
Dil: Fransızca, Romanca, Almanca
Oyuncular

Marc Lavoine
Marie-Josee Croze
James Thierree
Rufus
Carlo Brandt

Ödüller

2009 Montreal Film Festivali:  Amerika’nın Büyük Ödülü, Halk Ödülü, Ekümenik Ödül