İsrail Gezi Notları

İsrail gezi notları olarak hazırladığım bu ilk İsrail gezisi blog yazımda bir rehber olarak İsrail haritası, vizesi, gezilecek yerler, şehirler, 1,5 ay süren seyahatimin nedeni, kaldığım yer, tanıştığım insanlar, ülke hakkında bilgi var. Tarihi, askeri gücü, Türkiye ve Filistin ile ilişkileri nedeniyle hep gündemde olan İsrail Türkler için popüler ve turistik bir tatil yeri olmasa da ülkeye kışın bile sıcak hava durumu, yakınlığı, kutsal yerleri ve zengin tarihi nedeniyle, Kudüs başta olmak üzere hem bağımsız gezi ve İsrail turları ile, hem de benim gibi resmi veya özel iş nedeniyle gidenler var.

 

 

İsrail Haritası ve Konumu

Akdeniz’in doğu kıyısında yer alan İsrail kuzeyde Lübnan, kuzeydoğuda Suriye, doğuda Ürdün ve Batı Şeria, güneybatıda Mısır ile komşu. Batısında 273km Akdeniz kıyısı ve Gazze Şeridi var. Yüzölçümü 20.770 kilometrekare. Küçük bir ülke olmasına rağmen güneyde çöl ve kuzeyde dağlar içeren bir coğrafi çeşitliliğe sahip. Aşağıda ülkenin haritası görülüyor.

 

 

 

İsrail’e Nasıl Gidilir

İsrail’e Türk Hava Yolları ve Pegasus’un uçuşları var. İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Tel Aviv Ben Gurion Havalimanı uçakla iki saat ile iki saat on beş dakika arasında sürüyor. İsrail uçak bilet fiyatları 500 liradan başlıyor. Devlet hava ulaşımında çok sıkı güvenlik önlemleri uyguluyor, ülkeye girişte ve çıkışta uzun süren sorular soruluyor, şüphe çekmemek için sakin ve sabırlı yanıtlamak gerekiyor. Ben Gurion Airport dünyanın en güvenli havalimanlarından birisi.

 

 

Tel Aviv Ben Gurion Havalimanı’ndan Kent Merkezine Ulaşım

Tel Aviv Havaalanı’ndan şehir merkezine sürekli direkt otobüs yok. İkinci kattaki üç katlı köprüden Egged 5 numaralı otobüsle Airport City’ye, oradan da 249, 423, 475, 930 veya 950 numaralı otobüslerle şehir merkezine ulaşım sağlanıyor. Akşam saat ona kadar El Al Junction’dan Veolia hat 475, Terminal 3’ten Veoila hat 476 numaralı otobüsler Tel Aviv Merkezi Otobüs Terminali’ne gidiyor. Terminal 3’ün alt katından trenle de Tel Aviv merkezine gidilebiliyor. Ayrıca sherut adlı dolmuşlar var. Taksi çok pahalı.

 

 

Tel Aviv Ben Gurion Havalimanı’ndan Kudüs’e Ulaşım

Tel Aviv Ben Gurion Havaalanı’ndan Kudüs’e Nesher Tours’un sherut adlı dolmuşları var, bizdeki sarı dolmuşlar gibi. Varış salonunun çıkış kapısının önünden kalkan Kudüs dolmuşları 7 gün 24 saat çalışıyor ve bilet fiyatı 62 NIS (İsrail para birimi Shekel Hadash, ILS).  1 Türk Lirası 1.34 İsrail Şekeli ediyor. Dolmuşlar Kudüs’te belli bir yerde bırakmayıp istediğiniz adrese kapıya kadar herkesi götürüyor, 1 saate yakın sürüyor.

 

Tel Aviv Havalimanı’ndan Kudüs’e aktarmalı gitmek için otobüsler ikinci kattaki köprüden kalkıyor, oradan Airport City’ye Egged 5 otobüsüyle gidip ardından 950 veya 947 numaralı Egged otobüsleriyle Kudüs Otobüs Terminaline ulaşım sağlanıyor. Toplam 1,5 saat süren yolculuk 30 şekel tutuyor. Taksi ise 250 NIS tutar ki fazla pahalı.

 

İsrail Vizesi

İsrail vizesi için pasaportunuzun geçerlilik süresinin bitmesine en az altı ay kalmış olması gerekiyor. Diplomatik, gri hizmet ve hususi yeşil pasaport için 180 gün içinde 90 günü aşmamak kaydıyla, İsrail vizesi gerekmiyor. Normal bordo pasaport sahiplerinden İsrail vize istiyor. Vize için İsrail İstanbul Başkonsolosluğu veya Ankara Büyükelçiliği tarafından istenen belgeleri ve başvuru formunu burada bulabilirsiniz: İsrail vizesi

 

İsrail’e Neden Gittim?

Çalıştığım üniversiteye İsrail Büyükelçiliği’nden Kudüs merkezli bir seminerin resmi yazısı gelmiş, tam bölüm başkan ve yardımcıları olarak toplantıdayken dekan söyledi, ilgili alanlardan iki arkadaş gitmeye çekindi, ben adaylığa gönüllü oldum. Dışişleri Bakanlığı’na bağlı MASHAV adlı Uluslararası İşbirliği Merkezi ve Eğitim, Kültür, Spor Bakanlığı desteğiyle Aharon Ofri Uluslararası Eğitim Merkezi (I.T.C.A.O.) tarafından düzenlenen Bilim ve Teknoloji Eğitimi (Education for Science and Technology)  başlıklı 1,5 ay sürecek programın uçak hariç tüm konaklama, yeme içme, eğitim ve gezi masraflarını İsrail Devleti karşılayacakmış. Dekan da bizzat uğraşarak Bilimsel Araştırma Destekleme Fonundan uçak bileti masrafımı sağladı, daha ne olsun?

 

 

İsrail’de Eğitim ve Kurs

Ülkede düzenlenecek eğitime başvuru için epey belge istendi. Sağlık raporu, diploma kopyaları, İngilizce bilgi düzeyi belgesi ve daha bir çok form ve evrak. Daha sonra İstanbul Başkonsolosluğu’na görüşmeye çağrıldım. Kapıda sıkı bir aramadan sonra içeri girdim. Konsolos hem İngilizce bilgimi ölçmek hem de hakkımda bilgi edinmek için epey soru sordu. Bunlardan biri de “Neden özellikle İsrail’e gitmek istiyorsunuz?” oldu, “Özel bir ilgim yok, başka ülkeden böyle bir imkan olsaydı oraya giderdim” dedim ama bu yanıtım sandığım gibi olumsuz bir etki yaratmamış olsa ki ertesi hafta arayıp kabul edildiğimi söylediler. Böylece 26 ülkeden birer kişinin katılacağı eğitim için Türkiye’den ben hak kazanmış oldum.

 

 

Ülkede katıldığım seminer kapsamında verilen ders ve kurs eğitimlerinden bazıları:

 

Kudüs Tarihi – Ofir Yordan

 

Bilim ve Teknoloji Eğitiminde Sorunlar ve Görüşler – Orli Tamir

 

Bilim ve Teknoloji Eğitimi- Amram Rubin

 

Felsefe – Sharonah Fredricko

 

Eğitim Teknolojileri – David Metzer

 

Güneş Enerjisi – Oved Kedem

 

Yaratıcı Düşünce – Amram Rubin

 

İnsancıl Bir Yaklaşımla Matematik Eğitimi – Amram Rubin

 

Bilim, Teknoloji ve Yönetim İçin Davranış Bilimleri – Giora Dromi

 

Etkin Sunum ve Halkla İletişim – Horacio Korland

 

 

İstanbul Tel Aviv Kudüs Yolculuğu

Konsoloslukta yaptığım görüşmede Kasım ve Aralık aylarında İsrail hava durumu nasıl olur diye sorduğumda “burası gibi” demişlerdi, daha sıcak olduğunu okusam da ne olur ne olmaz diye bavulumu kışlık kıyafetlerle doldurdum. İstanbul Atatürk Havalimanı’nda pasaport kontrolünden sonraki el bagajı aramasında iki polisten biri ülkeye gidiş nedenimi sorunca seminer için olduğunu açıkladım, “gidecek başka ülke bulamadın mı?” deyince diğer polis, “bilimsel bir amaçla gidiyor, rahat bırak” dedi ve geçtim.

 

Tel Aviv’e indiğimide pasaport polisi geliş nedenimi sordu, İsrail İstanbul Başkonsolosu’nun el yazısıyla İbranice yazdığı mektubu gösterdim, devletin düzenlediği seminere geldiğim yazıyordu sanırım. Tarif edildiği gibi Kudüs dolmuşuna bindim, dolunca hareket ettik doğal olarak. Şoför Kudüs’te benden önce herkesi gideceği kapıya kadar bıraktı, şehri epey dolaşmış oldum. En son beni şehir merkezinin 5 kilometre dışındaki Ramat Rachel’e götürdü. Buradaki Kibbutz Ramat Rachel Hotel’de 1,5 ay misafir edildim. Kibbutz Yahudi icadı ortak yaşam alanlarının adı.

 

İsrail Gezi Notları

Kudüs’te ilk tanıştığım kişi Hintli kimya hocası Bipin, ardından Singapurlu Lim oldu. Oda arkadaşım Bulgar matematik hocası Shtrakov uyumlu ve esprili biri. Hint asıllı Güney Afrikalı Don ile epey zaman geçirdik, yıllar sonra beni ülkesinde konuk edip gezdirdi.

 

 

Bombalara Dikkat

İlk sabah seminerin yöneticisi Sharonah ile genel bilgi toplantısı yaptık. Daha sonra Kibbutz ve çevresini gezdik. Seminer yönetimince bize verilen İbranice ve İngilizce kimlik kartlarında “Bu kartın sahibi İsrail Devleti’nin konuğu olarak Uluslararası İşbirliği Programı kapsamında bir kursiyerdir. Kişi ve kurumlardan gerekli durumlarda kart sahibine yardımcı olmalarını rica ederiz” yazıyor. Ülkede terör, bomba, çatışma, bilinmeyen paket, asker araması gibi durumlarla karşılaşırsak nasıl davranmamız gerektiği anlatıldı.

 

 

Otel

Otel bir Kibbutz olmasına rağmen epey konforlu. Odam Kudüs merkezi ve Filistin manzaralı. Tüm yemekler ve çay kahve ücretsiz. İsrail’e coğrafi ve kültürel açıdan en yakın ülkeden gelen kişi olarak seminer grubumuzun merkezi haline geldim. Yemek, kültür, alışveriş konularında genelde bana danıştılar.

 

Okullar

Malum, ülkede Pazarları iş günü. Bir Pazar Pisgat Ze’ev Bilim Okulu’nu ziyaret ettik. İleri düzeyde, özel bir ilkokul. Öğleden sonra gruplara ayrılıp ülkelerimizdeki eğitim sistemleri hakkında konuştuk.

 

 

Ertesi gün Zelig Breg Meslek Lisesi’ne gittik. Torna, elektronik, bilgisayar, tekstil, grafik tasarım bölümlerini inceledik. Sonraki gün Hebrew Üniversitesi’ndeki Belmonte Laboratuarları’ni inceledik. Şehirdeki farklı okullara hizmet veren modern bir eğitim tesisi.

 

 

Ülkede kaldığım dönem Türkiye ile politik ve askeri ilişkilerin iyi olduğu zamandı; epey sempati gördüm. Museviler ülkeleriyle işbirliği içerisinde, soykırım yaşamadıkları laik ve güzel bir turistik ülkeden, Araplar ise çoğunluğu Müslüman bir ülkeden geldiğim için yakın davrandılar.

 

 

Hafta içi üniversite, okul, araştırma merkezi ziyaretleri, otelde kurslarla geçti. Hafta sonları otobüs gezileriyle hem İsrail’de turistik ve tarihi gezilecek yerler, hem de Kudüs dışındaki okul ve bilim merkezlerine ziyaretlerle geçti.

 

 

Şili Dostluğu

Kaldığım Kibbutz’da ayrı bir program için gelmiş Şilili bir öğretmen grubu vardı. Onlara Viktor Jara, Salvador Allende, Inti Illimani ve ülkelerinin yakın tarihinden bahsedince şaşırdılar. Biri ülkesinde çektiği fotoğraflardan hediye etti, bir diğeri hatıra eşyalar verdi. Otobüsle havaalanına hareket ederlerken Türkiye’de bir uğurlama geleneği olduğunu anlattıktan sonra arkalarından su döktüm.

 

 

İsrail’de Türkiye Tanıtımı

Bir akşam kültür gecesi düzenlendi, herkes ülkesini anlatıp bir masada getirdiklerini sergiledi. Ben slayt gösterisiyle Türkiye’den ve şehirlerinden bahsettim, tarihi ve doğal güzelliklerini sundum. Masamda Türk bayrağı, turistik afişler, kataloglar, lokum, kahve, bakır işlemeli tabak, çerez ve seramik nihale sergileyip hediye ettim.

 

 

Diploma Töreni

Dörtlü gruplar halinde proje hazırlayıp sunduk. Bir akşam yemekli diploma törenimiz oldu. Kurs genel koordinatörü Uzi Israeli, bizim yöneticimiz Sharonah, İsrail Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, ve konuk olarak Çin, Güney Afrika ve Brezilya büyükelçileri katıldılar. Geldiğimiz ülkelerin bayrakları arasında en ortada ve tam açık olarak Türk bayrağı vardı, oteldeki Arap işçi benim için yaptığını söyledi.

 

 

Su Krizi

Gece herkes üçlü beşli gruplar halinde bir yerlere dağılıp eğlendik. Ben de arkadaşlarla geç saatte sohbet ederken Nijeryalı arkadaş nefes nefese geldi, herkes beni arıyormuş Çinli kız Ping o gece Çin büyükelçisiyle Tel Aviv’e gidecekmiş, oradan da Pekin‘e, fakat benim Şilililer giderken arkalarından su döktüğümü görmüş, tutturmuş “Alper bize su dökmezse yola çıkmam” diye. Bi baktım Çin Büyükelçisi limuzinde oturmuş bekliyor, bizimkiler Ping’i gitmeye ikna etmek için uğraşıyorlar. Aceleyle bardan bir bardak su istedim, döktüm arabanın arkasından. Ufak çaplı diplomatik kriz böylece aşılmış oldu.

 

Geleneksel Yahudi Dansları 

Kudüs’teki YMCA merkezinde geleneksel Yahudi müzikleri ve dansları izledik. Yahudilerde dans eskiden beri eğlence kaynağı ve toplumsal gelenek. Dansın dini açıdan da önemi var. Aşkenaz ve Sefarad geleneklerinde Yahudi düğün dansları tüm dünyada Yahudi yaşamının bir parçası. 1950’li yıllarda Siyonizm ve İsrail Devleti’nin kuruluşuyla ilgili danslar da popüler oldu.

 

 

Hasidic Yahudi Dansları

Orta ve Doğu Avrupa’da Aşkenaz Yahudi dansları ve klezmer müziği evlilik törenlerinin vazgeçilmesi olmuştu. Dindar Yahudilerde erkekler ve kadınlar farklı halaylar oluşturarak dans ederlerdi. Hasidik Yahudilikte dans mutluluğun dışa vurum aracıdır ve iyileştirici etkisi olduğuna inanılır; ruhu temizler, manevi mutluluğu artırır ve toplumu birleştirir.

 

 

İsrail Folklor Dansları

Folklor dansları ülkedeki Siyonist yerleşmenin ilk yıllarında gelişti. Anavatanına geri dönen bir halkın mutluluğunu yansıtan coşkulu bir dans türü.

 

 

Horah

Horah (horon) çoğunlukla Hava Nagila müziğiyle oynan bir halay dansı. Horah ülkeye Romanya Yahudisi Baruch Agadati tarafından getirildi. Hora Agadati de denen dans türü çok popüler oldu, Hava Nagila bugün tüm dünyada en çok bilinen Yahudi şarkısı, Türkiye’de de düğün dernek fasıl ve yemekli eğlencede çalar, genelde aslının aynısı şeklinde, bizim Trakya yöresinde ise biraz değiştirilmiş Kasap Havası olarak ünlüdür. Çoğu kişi Türkiye’de Yahudi dansı ettiğimizi bilmez.

 

 

Yemen Yahudi Dansları

Yemen danslarında (Yemenite dances) aynı yerde yön değiştirip zıplama hareketleri çok yapılıyor. En ünlü ve popoüler olanı Yemenite Step (Tsa’ad Temani). Düğün ve kutlamalarda vazgeçilmez.

 

 

Dikili Bir Ağacım Olsun

Ülkede Keren Kayemeth LeIsrael Ulusal Vakfı yönetiminde Hadassah, Kiryat Menahem, Ben Shemen, Lavi adlı ve diğer ormanlara ağaç dikiliyor. Ben Kudüs yakınlarındaki ormana ağaç diktim, sertifika verdiler.

 

 

İsrail Askeri Gücü

İsrail Ordusu IDF (Tzva Hahagana LeYisra’el) 176.500 aktif silah altında asker, 465.000 yedek ve 8.000 sivil personeliyle dünyanın en kalabalık ordularından biri değil ama nüfusa oranla silah altında asker sayısı bakımından Kuzey Kore ve Eritre’den sonra dünyada üçüncü sırada bir askeri gücü hazır bulunduruyor. Askerlik süresi erkekler için üç yıl, kadınlar için iki yıl. Halkın büyük çoğunluğunun zorunlu askerliğe tabi olduğuna dair yaygın kanının aksine, nüfusun sadece yüzde ellisi potansiyel asker.

 

 

İsrail askeri gücü içerisinde askerlik yapmak istemeyen Dürzüler hariç Araplar bu görevden muaf, gönüllü olurlarsa katılabiliyorlar. Din okuyanlar, azınlıklar, askerlik yapmayı ret edenler, barışçı pasifistler askerlikten muaf. Dini inancı nedeniyle askerlik yapmak istemeyen kadınlar Sherut Leumi, erkekler Hesder adlı sistemle topluma sivil hizmet veriyorlar.

 

İsrail’de Gezilecek Yerler

Yüzölçümü küçük olmasına rağmen İsrail gezilecek yerler açısından çok zengin, tarih dolu bir ülke. İsrail şehirleri ve diğer gezilecek görülecek yerleri şöyle özetlenebilir.

 

Kudüs – Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için kutsal şehir ve başkent. Dünyada en çok ilgi gören tarihi gezilecek yerler arasında.

 

Tel Aviv – Ülkenin en canlı ve modern kenti Tel Aviv-Yafo.

 

Akka (Akko, Acre) – Müslüman, Hristiyan, Yahudi, Bahai ve Dürzülerin yaşadığı liman şehri.

 

Beer Sheva (Beersheba, Biʾr as-Sab) – Necef Çölü’ndeki en büyük şehir.

 

Elat (Eilat) – Kızıl Deniz kıyısındaki ünlü tatil merkezi de gezilecek yerler arasında.

 

Hayfa (Hefa, Haifa) – Bahai inancının tarihi merkezi.

 

Nazareth (Naşrat, Nasıra) – İsa’nın büyüdüğü yer bugün ülkedeki en büyük Arap kenti.

 

Filistin (Palestina, Filastin) – Küçük Gazze Şeridi ve daha geniş Batı Şeria bölgeleri.

 

Safed (Tzfat, Safad) – Kabala inanç öğretisinin kurucusu ARI’nin tarihi şehri, mistik ve sanat merkezi.

 

 

Tiberias (Tveria, Tabariyyah) – Galile Denizi kıyısındaki tatil merkezi

 

Beit She’an (Beth Sean, Beesan) Vadisi – Ürdün Nehri vadisinin kuzeyinde.

 

Caesarea (Kesariya, Kaysaria) – Tarihi antik Roma kenti. Kayseri’nin de adı aynı idi.

 

Carmel Range (Har HaKarmel, Kurmul) – Hayfa’nın güneyindeki tepelik bölge.

 

Lut Gölü (Yam Hamelah, Ölü Deniz, Dead Sea) – Dünyanın en alçak noktasındaki aşırı tuzlu göl, mutlaka görülmesi gereken yerler arasında.

 

Ein Avdat (Ein Ovdat) – Ünlü bir yürüyüş bölgesi olan güzel dik vadi.

 

Jezreel Valley (Emek Yizra’el) – Geniş bir vadi.

 

Judean Çölü – Bir dizi tepe ve kanyonlar içeren, engebeli bir arazi.

 

 

Masada – Roma İmparatoluğu’na karşı sonuna kadar direnilen tarihi plato.

 

Ramon Krateri – Necef Çölü’ndeki volkan ve uçurum.

 

Galile Denizi – Ülkenin en geniş tatlısu gölü.

 

Berit Guvrin-Maresha -Tarihi Roma kenti, mağara evler, St. Anne Haçlı Kilisesi.

 

Golan Tepeleri (Ramat ha-Golan) – Altı Gün Savaşları’nda Suriye’den alınan stratejik tepeler.

 

Ürdün Nehri (Nehar Hayarden, Jordan River) – Museviler ve Hristiyanlar için kutsal tarihi yer.

 

Rehovot – Bilim, eğitim ve kültür şehri.

 

Necef Çölü – Ülkenin yarısını kaplayan seyrek nüfuslu çöl.

 

İsrail’de İngilizce Yüksek Lisans

İsrail’de İngilizce yüksek lisans eğitimi psikoloji, Yahudi araştırmaları, nanoteknoloji, işletme, çöl araştırmaları, deniz jeolojisi, insan hakları, kimya, bitki bilimleri, çevre bilimleri, beslenme, hayvan bilimleri, bağcılık ve şarapçılık, bilişim sistemleri mühendisliği, matematik, hidroloji ve fen bilimleri dallarında lisansüstü programlarıyla veriliyor. Lisans ortalamasının en az 3.4 olması gerekiyor. TOEFL sınavı puanı geçerli. İngilizce hazırlık sınıfı eğitimi veren üniversiteler de var. Uluslararası ölçekte yabancılara  İngilizce yüksek lisans eğitimi veren akademik kurumlar, üniversiteler ve bölümler şunlar:

 

Be’er-Sheva ve Sde’ Boker kentlerinde Ben Gurion University of the Negev: Matematik, fizik, kimya, fen bilimleri.

 

Rehovot şehrinde Weizmann Institute of Science: Matematik, fizik, kimya, fen bilimleri, bilgisayar.

 

Hayfa Üniversitesi: Çocuk gelişimi, ulusal güvenlik, deniz uygarlıkları, risk yönetimi ve sigortacılık.

 

Ramat Gan Bar Ilan Üniversitesi: Beyin bilimleri, modern Yahudilik, anlaşmazlık yönetimi.

 

Tel Aviv Üniversitesi: İşletme, kutsal topraklar arkeoloji ve tarihi, kriz ve travma yönetimi,

 

Kudüs The Hebrew University of Jerusalem: Tarım, Orta Doğu araştırmaları, Yahudi araştırmaları, İslam.

 

Technion-The Israel Institute of Technology (Haifa ve Tel Aviv) ve IDC Herzliya: İşletme, inşaat mühendisliği, teknolojik iş yönetimi.

 

İsrail gezi rehberi olarak hazırladığım bu yazımın devamı: Kudüs Hakkında Bilgi