En Az Üç

Evet, bence en az üç olmalı. Üç sayısı insanlık tarihinde hep önemli olmuştur. Evreni temsil etmek için sık kullanılan geometrik şekil üçgendir, ve iç açılarının toplamı hep 180 derecedir, kendinizi yırtsanız aksini yapamazsınız, ben çocukken denedim, ordan biliyorum. Napolyon en çok değer verdiği şeyi “para, para, para” diye üç kez tekrarlamadı mı? Kompozisyonlar hep giriş-gelişme-sonuç olarak üç bölümde yazılır, değil mi? İşte ben de diyorum ki herkes hayatında en az üç ülke görmeli. Bunu derken boş konuşmuyorum, bakın neden..

Bir Olursa Garip Olur 

İnsan “bir” derken bile garip oluyor, sesi inceliyor, boynunu bükesi geliyor. Düşünsenize;

– Türkiye dışında kaç ülke gördün?

– Bir 🙁

– Bir mi?

– En sevdiğin yabancı ülke hangisi?

– ABD.

– Neden?

– E başka ülke görmedim ki.

“Dünyanın en güzel ülkesi Türkiye“, “Dünyanın en güzel kenti İstanbul” demek gibi bir şey.

Aşağıda tek başıma İsrail‘in Necef Çölü’nde aç-susuz Leylayı (Mevlayı?) aramakta olan beni görüyorsunuz.

İki Olursa Rakip Olur

Sadece iki ülke görürseniz bu kez de bu ikisi birbirlerine rakip olur.

– Prag muazzam güzel bir şehir, ama Budapeşte daha bir sıcak, insanı dostane.

– Ukrayna daha eğlenceli ama Beyaz Rusya daha güvenli.

– Finlandiya mı daha güzel, İsveç mi?

– Yunanistan adaları şahane ama Bulgaristan daha ucuz..

diye karşılaştırır duruverisiniz gaari. O yüzden bence en az üç ülke görmek gerek.

Alaaddin’in sihirli lambasından çıkan cin hep “üç dilek tut” der, iki dilek tutmanızı söyleyen bir cin gören var mı aranızda? Ben hiç rastlamadım. En az üç olmalı.

Aşağıda Beyaz Rusya’nın Vitebsk kentinde rakip olup gereksiz yere tartışan arkadaşlarım Belarus kızları görülüyor. Biri Alman dışavurumcu (ekspresyonist) sanat akımını savunuyor, diğeri ise Sovyet sosyalist gerçekçilik akımını benimsiyor. Çok tartıştılar, güçlükle sakinleştirdim.

Üç Olursa Denge Olur – En Az Üç

Üç iyidir üç, en az üç. Yere düşürürsek ekmeği alıp üç kez öperiz. Televizyon alırken üç boyutlu göstersin deriz. “Allah’ın hakkı üçtür” deriz, Hıristiyanlıkta “baba-oğul-kutsal ruh” üçlemesi vardır. Bu üçleme Mısır mitolojisinde ise ‘İsis-Osiris-Horus’ şeklindedir. Eski veya Semavi dinlerin çoğunda, üç rakamının gücünden ve kutsallığından bahsedilir.

Büyük filozof Platon (Eflatun), “ideal” kavramını üç ana unsurun; iyi, doğru ve güzelin bileşkesi olarak açıklar. Platon’a göre insan vücudu üçe ayrılır; baş, göğüs, karın. Baş akıl, göğüs istem, karın haz ve arzuyu temsil eder.

Üç sayısı dünyanın 3 boyutluluğunu simgeler, hem mekansal olarak (uzunluk, yükseklik, genişlik) hem de zamansal olarak (geçmiş, şimdi, gelecek). En az üç şey olmadan bir çok kavramı açıklayamıyoruz.

Aşağıda Finlandiya’dan beni ziyarete gelen Mikko ile Satu’nun tatlı çocukları Aino, Noel ve Elsa ile ben varım, Noel’in adının ilk iki harfi Aino’nun son iki harfiyle, Elsa’nın ilk iki harfi de Noel’in son iki harfiyle aynı. Daha evlenmeden önce en az üç çocuk yapacaklarını söylemişlerdi bana.

En az üç ülke gezerseniz, benim gibi;

– Brezilya renkleri ve zengin kültürüyle, Arjantin tangosuyla güzel, ama Uruguay bir başka canım.

– Güney Afrika gezimde kendimi Afrika‘da sanmıştım, oysa Svaziland ve Botsvana‘yı görünce Afrika’nın ne demek olduğunu anladım.

– En iyisi Litvanya, Letonya, Estonya; birbirine komşu üç güzel ve ucuz ülke.

– Budapeşte Viyana Prag turu yapalım..

şeklinde laflar edebilirsiniz. Ya da Gürcistan Azerbaycan Ermenistan içeren bir Kafkas ülkeleri gezisi yapabilirsiniz.

Hint felsefesinde tanrının üç yüzü vardır; yaratıcı Brahma, koruyucu Vişnu ve yok edici Şiva. Sonra “at, avrat, silah” demişler, bilirsiniz. Bir de “vatan, millet, sakarya” var ama akıllı telefonlar çıktıktan sonra “vatan, millet, sakarya, batarya” haline geldi. Aaaa, dört de iyimiş aslında!

Dört Olursa Bereket Olur

Evet, dört sayısı berekettir. Dört halife, dört mevsim, dört renk, dört melek, dört işlem, saymakla bitmez. Dört nettir, dengelidir, karedir, eşlidir. 4 rakamı ezoterik olarak kare, eşkenar, dörtgen veya dikdörtgenle özdeşleştirilir. Her durumda, iki dişi ve iki eril enerjinin birleşimini temsil eder. Bu biçimiyle, pozitifle karşılaşan negatifin birleşmesinden oluşmuş maddeyi ve onun aldığı şekli temsil eder. Keyif halini dört köşe olmak şeklinde tarif ederiz. Ben de bir ay süren Latin Amerika gezimde 4 ülke gezerek dört köşe olmuştum.

Sayıların gizemi ve ruh güdüsü ile uğraşanlar 4 rakamını inanç, güvenilirlik, toplumsal ve ailevi gurur, samimiyet, gelenek ve düzenle özdeşleştirir.

Dört sayısının sembolizmi çok ilginç. Dört bir çok farklı şeyi ifade edebilir. Bir masayı düşündüğümüzde en sağlam denge dört ayak üzerinde olur. Bir çok hayvan dört ayağı üzerinde durur. İnsan da bebekken dört ayağı üzerinde emekler. Dört sağlamlığı düşündürür. Dilimizde varolan “dört elle sarılmak”, “gözünü dört açmak” gibi deyimler de yapılan işin sağlamlığını belirtmektedir. Dört ayrıca dört temel yön ile de alakalıdır; kuzey, güney, doğu, batı. Böylece etrafımızın dört parçaya ayrıldığını kabul edebiliriz. Aynen “dünyanın dört bucağı” deyiminde olduğu gibi. Dört sayısı aynı zamanda dört elementi de (ateş, su, hava, toprak) sembolize eder. Böylece dört, dünyanın yapı taşı olarak da kabul edilir. Bir de tahta vardı galiba?

İmparatorlukların 4 ana aşaması vardır; kuruluş, yükselme, duraklama, çökme. Tıpkı insan gibi; doğma, büyüme, yaşlanma, ölüm. Gün içinde sabah, öğle, akşam ve gece olarak dört vakit; bir ayda 4 hafta, bir yılda 4 mevsim var. Dört temel hastalık yapıcı organizma var; virüs, bakteri, mantar, mikrop. Ulaşım araçları dörde ayrılır; kara, hava, raylı ve deniz ulaşımı. Aman tanrım, bütün bunlar bir tesadüf mü? Yoksa gizemli bir güç mü bunları programlıyor?

Ama dört rakamından korkulan ülkeler de var; Çin, Tayvan, Japonya ve Kore. Çincede dört ve ölüm sözcüklerinin okunuşları aynı olduğu için apartmanlarda, otellerde, hastanelerde dördüncü kat olmaz, Pekin’de evinde kaldığım arkadaşımınkinde de yoktu, burada anlattım: Pekin Gezisi.

4 rakamından korkma durumuna tetrafobi deniyor. Çin’de düğün, nişan, toplantı ve kutlamalarda dört numaralı masa olmaz. Hong Kong’da, Vision City ve The Arch gibi gökdelenlerde 40 ile 49 arasıdaki tüm katlar atlanmıştır. 39. kattan sonra 50. kat gelir. Çin’de üretilen savaş uçakları, Shenyang J-5 modelinde de olduğu gibi, 5 sayısı ile başlar. Benzer şekilde Tayvan ve Güney Kore orduları gemilerinin fors numaralarında 4 rakamını kullanmaz. Kore’de tetrafobi diğer üç ülkedeki gibi yoğun olarak yaşanmasa da, 4’lü katlar hastane gibi kamu binalarında yoktur. Diğer binalarda ise dördüncü katta asansörlerde 4 yerine “F” (Four, Dört) yazar.

Konuyu dağıtmak diye buna denir sanırım. Ne diyordum, evet, umarım herkes en az üç ülke görür.